Minder proeven, maar niet minder dieren

Het aantal dierproeven daalde de laatste jaren al heel licht, maar vorig jaar was er sprake van een significante daling met 10 procent ten opzichte van 2012. Dat blijkt uit het jaaroverzicht van dierproeven van de Nieuwe Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) dat de Tweede Kamer binnenkort bespreekt.

Het is lastig te zeggen of deze daling komt door de inzet van alternatieven. "Dat is zeker mogelijk, maar het kan net zo goed door bezuinigingen op wetenschappelijk onderzoek of een kleinere vraag van bedrijven aan laboratoria", zegt Martje Fentener van Vlissingen, directeur van het Erasmus Dierexperimenteel Centrum, verbonden aan het Erasmus Medisch Centrum. Volgens haar verdwijnen proefdieren nooit helemaal.

In 1978, het jaar dat dierproeven voor het eerst werden geregistreerd, werden nog ruim 1,5 miljoen proeven uitgevoerd. Daarna daalde het aantal steeds verder, afgezien van een stabilisatie tussen 1999 en 2002.

Fluorescerend kleurtje
Binnen het kankeronderzoek nam het aantal dieren het laatste decennium sterk af. Fentener van Vlissingen: "Door de komst van nieuwe beeldvormende technieken kun je de ontwikkeling van kanker door de tijd in een dier volgen. Door kankercellen een fluorescerend kleurtje te geven, kun je volgen of jouw experimentele behandeling de tumor verkleint. Twintig jaar geleden moest je dan op ieder tijdstip een aantal dieren dood maken en kijken wat de status van de tumor was. Dat hoeft nu niet meer, je kunt meer informatie uit één dier halen."

Maar er zijn ook onderzoeksvelden waar alternatieven zich niet snel zullen aanbieden, zoals bij onderzoek naar hersenaandoeningen. "Een muis kun je genetisch zo modificeren dat hij alzheimer of parkinson ontwikkelt, dat lukt niet met losse cellen of organen." En ook in het kankeronderzoek blijven proefdieren wel nodig, stelt ze. "Je kunt de reacties van een kankercel in een bakje bekijken, maar uiteindelijk zul je toch moeten kijken wat er in het lichaam gebeurt. In een lichaam is ook een immuunsysteem aanwezig, is er contact met andere cellen en zijn er plekken met meer of minder zuurstof."





De NVWA houdt ook toezicht op het aantal dieren dat wel wordt gefokt om dienst te doen als proefdier, maar uiteindelijk niet in experimenten wordt gebruikt. Vaak worden deze dieren gefokt om een bepaalde genetische afwijking te creëren. Maar hoe ingewikkelder die afwijking, hoe ingewikkelder het fokprogramma en hoe meer muizen er nodig zijn om een nakomeling met het juiste DNA te krijgen.

In de statistieken
In 2013 werden 574.511 van die 'overschotdieren' gedood, een stijging van 9,5 procent ten opzichte van 2012. Ook het toenemend gebruik van zebravissen voor onderzoek binnen de ontwikkelingsbiologie draagt aan de stijging bij. "De volwassen vissen worden gehouden om eitjes te leggen. Die gebruik je niet voor de proef, maar ze belanden ooit wel in de statistieken", zegt Fentener van Vlissingen.

Staatssecretaris Dijksma zei in februari af te willen van die grote overschotten. Dat hoopt ze onder andere te bereiken door alleen 'centers of excellence' nieuwe mutanten te laten produceren. Daarnaast wil ze fokcoördinatoren aanstellen bij instellingen waardoor er beter zicht komt op het aantal dieren dat op een bepaald moment nodig is. "Met de komst van de nieuwe Wet op de dierproeven, die gisteren door de Eerste Kamer werd aangenomen, zal iedere instelling die dierproeven uitvoert, ook een instantie voor dierenwelzijn moeten opzetten. Door dit soort maatregelen en een heel strakke planning bij het fokken, is denk ik een daling van 10 procent te realiseren", zegt Fentener van Vlissingen.

Bron: http://www.trouw.nl/tr/nl/5948/Dier...er-dieren.dhtml
Datum: 26/11/2014

Eigen mening: Zonder dierenproeven zouden we nooit zo ver hebben gestaan in de geneeskunde als nu. Dierenproeven zijn nodig geweest (en zijn dat hoogstwaarschijnlijk nog steeds) om onze kennis in de geneeskunde en de wetenschap te verbreden. We hebben toch wel allemaal liever een dood konijntje dan een grootvader met kanker? Of is dit vanuit een egoïstisch menselijk standpunt bekeken? Natuurlijk vinden we het allemaal wel erg wanneer er beelden op sociale netwerken tevoorschijn komen waarin men kan zien hoe ze dierenproeven uitvoeren. Dit komt doordat wij als 'mens' een empatisch vermogen hebben, de mogelijkheid om anderen aan te voelen. Misschien veroorzaakt deze opmerking enige controverse, maar toch wel ik deze maken: Als dieren in gevangenschap geboren zijn, verlangen ze dan echt naar vrijheid? Ook ben ik er zeker van dat alle laboratoria dierenproeven uitvoert met pijnstillers.
Nu, een daling van 10% is mooi. Als we iets kunnen testen zonder proeven op dieren uit te voeren, moeten we dat ook doen, vind ik. Raar genoeg is er geen daling in het aantal proefdieren want zoals vermeld in het artikel worden deze in gevangenschap geboren. Spijtig genoeg is er de 'overschot' waar men niets mee kan doen en die daardoor gedood moet worden. En zelfs nog spijtiger is dat dit cijfer gestegen is met 9,5 procent ten opzichte van 2012. Dit zal waarschijnlijk de 'missing link' zijn tussen het dalen van de proeven, maar geen daling van de dieren zelf. De dieren waar men geen proeven op uitvoert vormt dan de 'overschot' en zo groeit dit cijfer gemakkelijker.
De nieuwe Wet op de dierenproeven (Nederland), die verplicht dat ieder laboratorium waar men dierenproeven uitvoert, ook een instantie voor dierenwelzijn moeten opzetten, vind ik een zeer mooi initiatief.