Kafka in Amerika


'Dankzij het Amerikaanse leger bestaan de Taliban niet langer.' Het is niet duidelijk of de Amerikaanse president George W. Bush zich versprak toen hij dat zei, dan wel of hij zijn woorden ook echt geloofde. Hij heeft de voorbije maanden van dergelijke verwarring een strategie gemaakt, die hem aan een tweede ambtstermijn moet helpen. Dat bleek ook tijdens het eerste televisiedebat met John Kerry, over het buitenlands beleid: de president hoopt dat niemand zal merken dat hij zijn mislukte politiek tot zijn grootste succes maakt.

Drie jaar geleden waren de Verenigde Staten nog een gevreesde én een gerespecteerde natie. Gevreesd voor hun enorme militaire macht. Gerespecteerd omdat ze altijd en overal opkwamen voor de democratie en de rechtsstaat. De VS zijn het voorbije jaar in Irak op de grenzen van hun militaire macht gebotst. Tegelijk heeft het land een goed deel van het respect van de wereld verloren. Na de leugens over de redenen waarom er met Irak oorlog moest worden gevoerd, de mislukte pogingen om Afghanistan en Irak te democratiseren en het gevangenisschandaal van Abu Ghraib gelooft niemand nog dat de Amerikanen het goed met de wereld voorhebben.

Afghanistan bijvoorbeeld is volgens het Witte Huis een succesverhaal. De regering vertrouwt erop dat de Amerikaanse kiezer gewoon niet weet wat de Amerikanen dat land allemaal hebben beloofd, en niet ziet dat ze geen enkele van die beloften is nagekomen. De Taliban zijn bijlange niet verslagen en de beruchte krijgsheren schudden als vanouds de kaarten. Het Witte Huis vertelt de Amerikanen ook niet dat in de aanloop naar de Afghaanse verkiezingen al op grote schaal electorale fraude werd gepleegd. Hetzelfde verhaal speelt zich af in Irak. De verkiezingen die daar in januari moeten worden gehouden, bepalen alles wat de internationale gemeenschap daar doet. Toch is er nauwelijks iemand te vinden, die gelooft dat die verkiezingen fatsoenlijk zullen of kunnen verlopen.

Maar Bush en zijn vrienden lijken niet van hun fouten te leren. Niets wijst erop dat ze hun houding zullen veranderen, als ze straks van de Amerikaanse kiezer een nieuw mandaat krijgen. Neem Abu Ghraib en wat daar is gebeurd. De regering is erin geslaagd om te verhullen dat belangrijke leden van het politieke en militaire establishment bij dat schandaal betrokken waren. Ook die zaak is handig uit het blikveld van de Amerikaanse kiezer verdwenen. Maar voor een goed deel van de wereld is Amerika nu een land dat onschuldige mensen martelt en toppolitici, die daarin een rol spelen, vrijuit laat gaan.

Probeert de regering de goede naam van het land te herstellen? In de nieuwe wet op de inlichtingendiensten is daarentegen een paragraaf geslopen, die wettigt dat mensen die van terrorisme worden verdacht ter ondervraging naar landen worden gestuurd, waar martelingen gebruikelijk zijn. De situatie is kafkaiaans. De regering kan een verdachte met een vingerknip naar Egypte, Syrië of Jordanië sturen, tenzij hij kan bewijzen dat hij daar zal worden gefolterd. Een merkwaardige wet voor een land dat het zijn roeping acht om overal ter wereld de rechtsstaat te verdedigen.

Voor de meeste Amerikanen speelt dat allemaal geen rol. Ze weigeren gewoon te geloven hoe beroerd de situatie in Irak is. Ze beseffen niet dat Amerika elk moreel gezag heeft verloren. Ik vrees dat als Bush wordt herkozen, geen enkele democratie binnenkort nog met de VS te maken wil hebben. Zelfs Tony Blair zal geleidelijk aan afhaken. Bush zal het dan moeten stellen met de steun van regimes, die op zijn manier met recht en gerechtigheid omgaan. Hij is nu al een Amerikaanse versie van Vladimir Poetin.

Paul Krugman, in Knack 13-10-2004

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB