actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Wij en de Schotten

Filosoof Ludo Abicht hoopt dat Vlaanderen een en ander kan leren uit de Schotse campagne.

Jarenlang heeft de conservatieve meerderheidspartij CDU de kiezers van de Duitse Bondsrepubliek kunnen overtuigen met de bewust dubbelzinnige slogan Bleiben wir beim Alten! Dat wil zeggen: schenken we nog maar eens ons vertrouwen aan de wijze oude man in Bonn of, en dat kwam op hetzelfde neer, kiezen we opnieuw voor de comfortabele status-quo? Onder bondskanselier Konrad Adenauer betekende dit een keuze zowel tegen de misdadige en catastrofale nationaalsocialistische ‘revolutie’ van de voorafgaande jaren als tegen de uit en door de Sovjet-Unie geïmporteerde marxistisch-leninistische ‘revolutie’ in de DDR.

Misschien was het gewoon nog te vroeg om in te zien dat er ook vanuit linkse hoek een democratische verandering mogelijk en zelfs wenselijk was. Heel anders klonk het tijdens dezelfde periode in het Congo van de Indépendance Cha Cha, toen de bevolking fundamentele veranderingen verwachtte van Patrice Lumumba, en hetzelfde gold uiteraard voor de revolutionaire ommekeer in het Zuid-Afrika van Nelson Mandela.

En voor de Schotten hetzelfde

Je zou vandaag, met de nodige nuances, kunnen zeggen dat de nee-stemmers in Schotland eerder voor de stabiliteit van het oude vertrouwde Groot-Brittannië kiezen, wars van het avontuur waarin de onafhankelijkheid hen mogelijk zou kunnen storten. Ze worden daarbij aangemoedigd door de hoogste vertegenwoordigers van de Europese Unie en door sprekers namens de Spaanse en Belgische federale regeringen, die met politieke, institutionele en economische sancties dreigen, mocht een meerderheid van de Schotse bevolking voor onafhankelijkheid stemmen.

We kunnen daarom, zonder een waardeoordeel uit te spreken, stellen dat de neen-stemmers overwegend tot het behoudsgezinde kamp behoren, terwijl de ja-stemmers verandering en verbetering verwachten van verregaande autonomie. Autonomie is niet hetzelfde als volledige soevereiniteit, want zolang ze vasthouden aan het Britse pond en de monarchie, kan je hooguit van een doorgedreven vorm van confederalisme spreken.

Wat opvalt is de redelijke toon van het jarenlang gevoerde debat, waar beargumenteerde en hoffelijke discussies overheersen en, uiteraard, het feit dat de voorstanders van een grotere onafhankelijkheid zich ondubbelzinnig links van de sociaaldemocratie opstellen.

Hoe dan ook zullen er vandaag geen echte verliezers zijn, want elk van beide kampen is voldoende intelligent en integer om te beseffen dat het vanaf morgen met een oppositie moet leven die ongeveer de helft van de bevolking beslaat.

Drie lessen voor Vlaanderen

Vlaanderen kan uit deze Schotse campagne een en ander leren.

1. Streven naar grotere autonomie is niet automatisch of vanzelfsprekend conservatief of progressief, maar kan beide kanten opgaan. Iedereen die niet al te provinciaal denkt wist dit vanzelfsprekend al lang, omdat het volstaat af en toe naar het internationale nieuws te kijken. De vraag is, waarom deze nuchtere informatie zo zelden tot het publieke forum doordringt. Het lijkt er bijna op dat de voorstanders van meer autonomie, noem het confederalisme, hier koste wat het kost als achterlijke en regressieve nostalgici (of erger) moeten worden afgeschilderd, waardoor het debat volledig vertekend wordt.

2. Zowel voor- als tegenstanders van meer Vlaamse autonomie, wat in wezen neerkomt op een uitbreiding van de bevoegdheden én de verantwoordelijkheid voor de mensen, moeten leren inzien en toegeven dat er altijd een aanzienlijk percentage van de bevolking voor de andere optie zal kiezen, maar dat je ook met hen rekening zal moeten houden, als je die autonomie niet wil laten verworden tot etnisch nationalisme en het exclusivisme dat daarmee gepaard gaat. Indien het zo is, en alles wijst er inderdaad op, dat we nog een paar decennia met de hervorming van de instellingen bezig zullen zijn, zouden we de dialoog daarover het best vandaag aanvangen.

3. Waarom is het zo godgeklaagd moeilijk om hier rustig, open en evenwichtig, sine ira et studio, over deze thema’s te praten, zonder moralisme of demonisering van diegenen die het niet met ons eens zijn? Mochten we dit van de Schotten kunnen leren, zal hun referendum voor ons niet nutteloos geweest zijn.

Ludo Abicht is filosoof. Van hem verschijnt vandaag ‘Patriottisme kent geen grenzen. Naar een nieuwe progressieve agenda voor Vlaanderen’, uitgeverij Pelckmans.

DS, 18-09-2014