Poetins boodschap aan Porosjenko: je kan niet winnen


Wat wil Poetin echt bereiken in Oekraïne? Luister naar de Russische topdiplomaat Vladimir Loekin. Hij diende drie presidenten en weet wat de Russische president beweegt. ‘De ideale uitkomst voor het Kremlin is dat alles teruggedraaid wordt naar hoe het was onder Janoekovitsj, maar dan zonder Janoekovitsj.’


Wat wil Vladimir Poetin in Oekraïne nu eigenlijk bereiken? Steunt hij de onafhankelijke Volksrepublieken Donetsk en Loehansk? Wil hij het mistige Novorossia (Nieuw Rusland) nieuw leven in blazen? Wil hij een corridor naar de Krim en eventueel doorstoten naar Odessa en Transnistrië? Het hele Westen breekt er zich het hoofd over. De kansen voor Oekraïne om de burgeroorlog in het oosten te winnen, lijken verkeken.

Interessant licht op de plotselinge omslag in de krachtsverhoudingen biedt een artikel van de Oekraïense politicoloog Alexander Motyl in Foreign Affairs. De auteur citeert uit een interview in het kritische Russische blad Novoje Vremja (Nieuwe Tijd) met de Russische topdiplomaat Vladimir Loekin. Hij is een oude rot in het vak die drie Russische presidenten heeft gediend.


Maidan

Op 20 februari van dit jaar, toen Maidan in vuur en vlam stond, zat Loekin als vertegenwoordiger van Rusland in Kiev aan tafel bij de onderhandelingen over de toekomst van Janoekovitsj. Hij tekende het akkoord over vervroegde presidentsverkiezingen niet, twee dagen later ontvluchtte Janoekovitsj het land, sindsdien noemt Moskou Maidan een staatsgreep tegen een wettig gekozen president. En in maart onderhandelde hij in Slavjansk met de rebellen over de vrijlating van gegijzelde OVSE-waarnemers. Hij zit, met andere woorden, zeer dicht bij Poetin.


Nederlaag

Niet de Donbas is het doel van de Russische president, zei Loekin in het interview. ‘Niemand in het Kremlin heeft behoefte aan de Volksrepubliek Donetsk, de Volksrepubliek Loehansk of Novorossia.’ Hij gaat nog verder: ‘Donbas winnen en Oekraïne verliezen zou een nederlaag zijn voor het Kremlin.’

Op de vraag waarom Rusland de regio dan destabiliseert, zegt hij: ‘Het doel is Porosjenko te laten zien dat hij niet kan winnen.’ Rusland zal ‘zoveel troepen inzetten als nodig om Porosjenko ervan te doordringen dat hij moet onderhandelen met wie Poetin wil.’ Volgens Loekin zijn Donetsk en Loehansk slechts nuttig als middel om te voorkomen dat Oekraïne lid wordt van de Navo. Zolang er in Oekraïne een regio is die zich uitspreekt tegen toetreding, kan het land immers geen lid worden. Volgens Loekin is de ideale uitkomst voor het Kremlin dat ‘alles teruggedraaid wordt naar hoe het was onder Janoekovitsj, maar dan zonder Janoekovitsj.’


Meisje met de vlecht

Poetin heeft daarbij alle tijd en Porosjenko niet, zegt Loekin. ‘Porosjenko heeft haast, anders zal het meisje met de vlecht (voormalig premier Timosjenko) hem opvreten.’ De Oekraïners dachten de militaire operatie te kunnen winnen, impliceert Loekin, we moesten ze even laten zien dat dit een illusie was. Als Loekin de waarheid spreekt, valt de Russische inval als volgt te duiden. Poetin hoopte dat de rebellen het vuile werk voor hem zouden opknappen, maar ze bleken daartoe niet in staat.

Toen het Oekraïense leger gevaarlijk dicht bij Loehansk en Donetsk kwam, greep hij in. Het Russische leger voerde een aanval uit en bij Ilovajsk werden twee Oekraïense vrijwilligersbataljons (Donbas en Dnepr) in de pan gehakt. Overigens vielen bij die slag, volgens oppositionele Russische kranten, ook tientallen Russische doden, die nu in het geniep worden begraven. Dat leidt tot woede bij de familieleden van de ‘in Oekraïne verdwaalde’ soldaten. De Russische president en de televisie houden nog steeds vol dat er geen Russische troepen in Oekraïne zijn.


Waarschuwing

De invasie van Rusland is bedoeld als waarschuwing aan Porosjenko: je maakt geen schijn van kans, als je niet inbindt, maken we gehakt van jullie leger. Zo kun je Poetins opmerking aan het adres van Barroso ook verklaren: ‘Als ik echt kwaad zou willen, sta ik zo in Kiev! Maar dat heb ik helemaal niet nodig.’ Dit zou ook verklaren waarom de Russische troepen weer snel in rook leken te zijn opgegaan. Op YouTube staat een filmpje van een ellenlange kolonne van zo’n vierhonderd Russische militaire voertuigen en tanks die vanuit Loehansk terug naar Rusland rijden.


Vogelvrij

Inmiddels heeft Poetin een vredesplan gepresenteerd dat volgens hem een einde aan de vijandelijkheden kan maken. Op zijn voorwaarden, uiteraard. Dat wil zeggen: niet alleen het wapengeweld staken, maar ook terugtrekking van de Oekraïense troepen uit het oorlogsgebied.

Wat gaat Porosjenko doen? Ook hij is voor een staakt-het-vuren: hij staat met zijn rug tegen de muur. Waar de rebellen al hebben laten weten blij te zijn met Poetins voorstellen, zijn ze voor Porosjenko slecht te verkopen. De commandanten van de twee vrijwilligersbataljons die in Ilovajsk zijn gedecimeerd, zijn razend. Beiden beschuldigden de afgelopen dagen op televisie de Oekraïense legertop nog net niet van verraad, omdat Kiev de door Poetin grootmoedig aangeboden evacuatie van de omsingelde soldaten in de soep zou hebben laten lopen. Het hardnekkige gerucht gaat in Oekraïne dat een voorwaarde voor de evacuatie was dat dienstplichtige Oekraïense militairen moesten worden doorgelaten, maar dat de ‘ideologische’ vrijwilligers (die immers uit echte vaderlandsliefde strijden) vogelvrij waren. Zeker 87 van hen zijn gedood.


Voor niks gestorven

Motyl zegt in Foreign Affairs dat Oekraïne zo snel mogelijk van het kapot gebombardeerde gebied moet zien af te komen. Laat Rusland de rommel opruimen. Maar dat zal in Oekraïne onverkoopbaar zijn. Dan zijn de duizenden Oekraïense soldaten en burgers voor niks gestorven.


© NRC Handelsblad, DS, 06-09-2014 (Laura Starink)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB