‘Een lawine van schichtige paarden stormt op ons af’


In Halen loopt de prestigieuze Duitse cavalerie te pletter op Belgische geweren en lichte mitrailleurs. Nooit nog zal daarna de cavalerie worden ingezet voor grote aanvallen. Vanaf 1916 neemt de tank haar taak over.


‘Hier stonden we nu in het veld. Eerst was het betrekkelijk rustig, maar voor en bezijden ons hoorden we in de verte geschreeuw en bevelen. We wachtten met begrijpelijke angst. Geen vijf minuten later brak de hel los. We zagen nog niets, maar plots van achter een heuvel kwam een lawine van schichtige paarden aangestormd, met ruiters erop die huilden en riepen met kreten die niets menselijks meer hadden. Op datzelfde moment werden we van bezijden door een vernietigend geweervuur overgoten. Bij tientallen vielen onze jongens gillend ten gronde. Plots hield het geweervuur op. Nog 250 meter was de horde van ons verwijderd.’

Zo zal Cyriel Van Brussel zich later deze hete augustusdag herinneren. Wat hij ziet, is bloedstollend. Honderden schreeuwende cavaleristen die met lans en zwaaiend zwaard op hem afstormen, en niets meer dan schoven graan om zich tegen de stormende ruiters te beschermen. Zijn compagnie cyclisten heeft zelfs geen tijd gehad om loopgraven te graven.


Laatste cavalerie-aanval

Nog een paar honderd meter scheidt de stormloop van de wankele Belgische stelling. Cyriel Van Brussel legt aan. Door zijn vizier onderscheidt hij de metalen doodskoppen op de zwarte pelsen mutsen van de Duitse huzaren. Later schrijft hij: ‘Nu overgoten wij de grauwe massa met een kogelregen. Het was een dodende hagelbui die over hen neerstortte. In massa’s vielen ruiters en paarden neer. Ik herinner mij dat niet één levend paard en ruiter over ons heen gerend is.’

De Belgische Eerste Cavalerie*divisie heeft geschiedenis geschreven. Nooit nog zal het Duitse leger de cavalerie inzetten tegen geweren en mitrailleurs.

’s Avonds liggen de veelkleurige uniformen en blinkende helmen van huzaren, dragonders, kurassiers en ulanen bebloed en bestoft op de akkers en in de holle wegen. Pastoor August Cuppens betitelt de enige Belgische overwinning zonder hulp van geallieerden als de Slag der Zilveren Helmen, naar analogie met de Guldensporenslag.

De Belgen hebben nochtans ook hun cavalerie in hun zwart, geel en rode uniformen naar de Gete gestuurd. Terwijl rond Luik nog volop de slag der forten woedt, heeft het Belgische opperbevel beslist aan dit riviertje een tweede verdedigingslinie aan te leggen. Generaal Leon de Witte laat zijn drieduizend soldaten stelling innemen in de velden tussen Halen en Loksbergen. Op de Mettenberg en de Bokkenberg worden twaalf kanonnen geplaatst. Een compagnie karabiniers-cyclisten, soldaten te fiets met lichte mitrailleurs, bewaakt de Getebrug.


Elite-eenheden

Op de andere oever voert generaal Von der Marwitz met twee ruiterdivisies, zo’n 9.000 man, verkenningstochten uit.

Wanneer men hem meldt dat in Halen nog een onbeschadigde brug over de Gete ligt, wil hij een doorbraak forceren.

Von der Marwits zal de cavalerie inzetten, de elite-eenheid van het leger. Uit een heldhaftige stormloop valt meer eer te halen dan uit een traag oprukken van infanteristen met mitrailleurs.

De Belgische generaal De Witte is in dezelfde filosofie opgeleid, maar luistert naar zijn jongere stafleden, die aanraden om de eigen cavaleristen te laten afstijgen. Op de smalle weg van Halen naar Diest gooien ze een barricade op. De eerste Duitse stormloop te paard loopt te pletter op een omgegooide houten kar.

Er volgen nieuwe stormlopen, deze keer door open veld. Van Brussel: ‘Een halfuur later weer datzelfde gehuil met het gedonder van aanstormende paarden. Het kleine groepje dat van mijn compagnie overblijft, gebruikt alle middelen waarover wij beschikken. De kogelvoorraad die wij nog bezitten, jagen wij met verbetenheid naar de ruiters.’


Zwarte Duivels

Deze keer kunnen de cyclisten de stormloop niet stoppen. De cavalerie vliegt over hen heen, maar loopt te pletter op een volgende linie lansiers. Tot acht keer toe voeren de Duitsers nieuwe charges uit, de laatste stormloop met maar liefst negenhonderd cavaleristen. Verschillende van hen tuimelen over elkaar heen in een niet opgemerkte holle weg.

Tegen de avond blazen de Duitsers de aanval af. De Belgische cyclisten die ze uit het niets zagen opduiken, krijgen de geuzennaam van Zwarte Duivels.

Voor het Belgisch leger betekent de slag van Halen een opsteker. De Duitse opmars is zes dagen opgehouden. Genoeg voor een strategische terugtocht naar Antwerpen.

Cyriel Van Brussel heeft de dag ternauwernood overleefd. ‘Juist voor mij werden paard en ruiter gelijktijdig door onze vrienden doodgeschoten. De ruiter smakte in de voor waar wij lagen boven doden en gekwetsten, het dode paard plofte juist voor mij ten gronde. Met een acrobatensprong wipte ik mij achter het paard en zo redde ik mijn leven.’


DS, 12-08-2014 (Lieven Sioen)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB