actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Lange arm van Erdogan reikt tot in Vlaanderen

Lange arm van Erdogan reikt tot in Vlaanderen

Premier Erdogan, die zondag president van Turkije hoopt te worden, duldt hoe langer hoe minder tegenspraak. Zijn verdeel-en-heerspolitiek verdeelt niet alleen zijn eigen land, maar ook de Turkse gemeenschap in Vlaanderen.

Midden in de nacht krijgt hij sms’jes met verzen uit de Koran. Schijnbaar onschuldige teksten, zoals ‘God kan u beschermen’. Toch is de Turks-Antwerpse theatermaker Mesut Arslan er niet helemaal gerust op. Want wat betekent dat ‘God kan u beschermen’? Waartegen?

Aan zijn deur wordt belletje-trek gedaan en op de sociale media worden zijn moeder en zijn kinderen uitgescholden. De reden? Arslan waagde het kritiek te uiten op de Turkse premier Recep Tayyip Erdogan, die zich zondag tot president hoopt te kronen.

Sinds de riante overwinning van zijn AK Partij (AKP) in 2011, toen hij bijna 50 procent van de stemmen behaalde, vertoont Erdogan in toenemende mate autocratische trekken. Stap voor stap vergroot hij zijn greep op de administratie, het gerecht, de politie, het leger, de media en de samenleving.

Bevolkingsgroepen worden tegen elkaar opgezet; oude medestanders weggezuiverd. Met de Hizmet-beweging van de in de VS wonende prediker Fethullah Gülen, zijn bondgenoot in de strijd tegen de seculieren, is het sinds vorig jaar open oorlog. Voor andersdenkenden is er hoe langer hoe minder ruimte.

Erdogans verdeel-en-heerspolitiek splijt ook de Turkse gemeenschappen in Europa. De Gentse socioloog Orhan Agirdag, docent aan de Universiteit van Amsterdam, merkt hoe broers en zussen niet meer met elkaar praten, verenigingen niet meer samenwerken, tegenstanders elkaar cyberpesten.

Fysiek geweld komt er gelukkig niet aan te pas. Toch vindt Agirdag het allemaal weinig geruststellend. Op de officiële Facebookpagina van de AKP-afdeling in België wordt hij als ‘Vijand van de Turkse Staat’ bestempeld vanwege een kritische tweet over de Turkse regering. ‘Wat als een of andere gek dat au sérieux neemt?’

Erdogan bouwt systematisch zijn machtsbasis in de Turkse gemeenschappen in Europa uit. Zijn lange arm reikt tot in Vlaanderen. ‘Vroeger maakte Erdogan gretig gebruik van het netwerk van Gülen dat hier al twintig, dertig jaar bestaat’, zegt Agirdag. ‘Nu deze beweging als een “vijfde kolonne” wordt gezien, worden hier vanuit Ankara snel organisaties neergepoot, die kwistig met geld kunnen strooien.’

Zo hangt de in 2010 opgerichte Dienst voor Turken in het Buitenland rechtstreeks af van de kanselarij van de eerste minister. Niet eens van het ministerie van Buitenlandse Zaken, wat logisch zou zijn, maar rechtstreeks van Erdogan. ‘De Turken in de diaspora blijven onze burgers. Wij blijven verantwoordelijk voor hen’, zei Mehmet Köse, de adjunct-directeur van de dienst tijdens een recent gesprek in Ankara. ‘Wij helpen hen met problemen inzake gezondheidszorg, militaire dienst, belastingen, onderwijs.’

Katholieke zuil

Hizmet is een basisbeweging en een sterk middenveld past niet in het Turkse maatschappijmodel dat tussen staat en burger geen bemiddelaar duldt. In zo’n model wordt het middenveld als een verrader, een ‘parallelle staat’ gezien. ‘Dat is de kern van het conflict’, meent de socioloog. Als enige Turkse middenveld-beweging is Hizmet – volgens Agirdag zowat het equivalent van de katholieke zuil – de voor de hand liggende kop van Jut.

De premier kwam met het oog op de presidentsverkiezingen ook in Europa campagne voeren. In januari werd hij ook in Brussel wild enthousiast onthaald.

Erdogan kan bogen op een puik palmares: hij bracht rust in zijn land na decennia van onrust en bloedvergieten. Hij zette het vredesproces met de Koerden in gang, zocht toenadering tot de Europese Unie en maakte van Turkije een economische tijger en een regionale speler. Kortom: hij gaf de Turken een goed gevoel over zichzelf en hun land.

Socioloog Agirdag begrijpt degenen die hem als ‘landverrader’ afschilderen, al keurt hij hun fanatisme sterk af. Hij wil het ook niet overdrijven. Het is niet dat het leven nu plots ondraaglijk is geworden in de Turkse wijken. ‘Het zijn vooral bekende Turkse Vlamingen die worden geviseerd door een kleine kliek van gefrustreerde mensen.’

‘Ze voelen zich gediscrimineerd in België. En dan komt daar een leider als Erdogan die hen voorhoudt dat ze recht hebben op een eigen identiteit. Dat hebben onze Turks-Belgische politici hen nooit gezegd.’

‘Eindelijk is er iemand die hen aanspreekt: dat is Erdogans aantrekkingskracht. Veel Turkse Belgen zouden niet liever zien dan dat Erdogan zich uitroept tot kalief’, stelt Agirdag vast.

Theatermaker Arslan voegt er nog een ander aspect aan toe: de oude, diepgewortelde Turkse cultuur van onderdanigheid aan de almachtige sultan. In zo’n cultuur wordt kritiek op de premier niet geduld.

‘Bovendien luisteren de Turken hier meer naar Turkse politici dan naar Belgische. Dat is mede te wijten aan het mislukte Vlaamse beleid dat de vorming van getto’s in de hand werkte. Het woord van een Turks premier is ook voor de Turkse Vlamingen wet’, weet Arslan.

Stilte

Wat Arslan en Agirdag erg hoog zit is de stilte van de Turks-Vlaamse politici. ‘Het gaat nochtans over hun kiezers. Als Erdogan de Gülen-scholen wil sluiten, gaat het ook over de Lucerna-colleges in België. Als Erdogan aanmaant om de oppositiekrant Zaman te boycotten, gaat het ook over Zaman Benelux’, zegt Agirdag.

Bij zijn bezoek aan Brussel maande de premier de aanwezige zakenlui, politici en diplomaten aan om zich te distantiëren van de Gülen-beweging. Doen ze dat niet, hield hij hen voor, dan keren ze zich tegen de AKP. ‘Hij bemoeit zich dus rechtstreeks met onze samenleving hier’, vindt ook Arslan.

‘Al onze Turks-Vlaamse politici hebben een band met Erdogan’, stelt hij vast. ‘En dus zwijgen ze als Erdogan Twitter verbiedt. En dus protesteren ze niet als de politie tijdens het Gezi-protest jongeren doodschiet.’

‘Als ik hen vraag waarom ze niet reageren op de schending van de mensenrechten in Turkije, antwoorden ze “Wij zijn politici in Vlaanderen niet van Turkije”’, zegt Arslan. ‘Maar kijk eens naar hun Facebookpagina’s. Die staan vol met berichten over Syrië, Egypte en Palestina. Over Turkije echter geen woord.’ (Geen van de verkozenen was bereikbaar voor commentaar, nvdr.)

Arslan stelt vast dat veel Turkse Vlamingen die hier socialistisch, PVDA of groen stemmen omdat ze het gevoel hebben dat die het meer voor minderheden opnemen, in Turkije – waar de minderheden helemaal geen rechten hebben – voor extreem-rechts kiezen. Dat spagaat slaat hem met verstomming.

‘Maar in Vlaanderen gaat het debat niet verder dan de hoofddoeken of het gebruik van het woord allochtoon’, betreurt Arslan. Dat moet dringend veranderen.

Er moet zonder uitstel een open en eerlijke discussie op gang komen. De Turkse verenigingen moeten niet worden opgedoekt, wel loskomen uit de greep van Turkije, want de gettovorming is volgens Arslan uiterst gevaarlijk. ‘Binnen afzienbare tijd gaat de groeiende groep jonge Turken immers mee beslissen over onze Vlaamse samenleving.’

Blog DS, 09-08-2014 (Evita Neefs)