In de val van de kijkcijferlogica

Karel Verhoeven


Dat de VRT moet bezuinigen hing in de lucht, dat de omroep zich beter voorbereidt op een ijsstorm laat Bart Tommelein in een interview vandaag in deze krant weten. De mediaspecialist van Open VLD is als liberaal al lang kritisch voor de dominantie van de openbare omroep. Nu zijn partijgenoot Sven Gatz minister van Media is, is de tijd gekomen voor daden. Getrouw aan zijn liberalisme wordt het motto daarbij dat de overheid niet moet doen wat de vrije markt even goed kan. En dus wordt MNM, de meest commerciële radiozender van de VRT, beter verkocht en moet de VRT afleren zulke hoge marktaandelen na te streven. Het moet aan de Reyerslaan als bitter én zuur aanvoelen dat de RTBF nu plotseling als voorbeeld geldt. In Franstalig België is de RTBF een dwerg die amper vijftien tot twintig procent haalt. Een schril contrast met het eclatante succes dat de VRT uitbouwde.

Dat is het resultaat van bijna twee decennia doorgedreven kijkcijferpolitiek. Rekening houden met wat de kijker en luisteraar boeit, friste de boel natuurlijk op. We kunnen als Vlamingen bepaald niet klagen over het gemiddelde niveau van onze openbare omroep. Maar zo behept werd de VRT met haar marktaandelen dat ze de essentie van haar publieke opdracht ging verwaarlozen: de best mogelijke actualiteit én cultuur, ja, cultuur, voor een breed publiek brengen. ‘Breed’ krijgt in de kijkcijferlogica altijd de voorkeur op ‘best’. En dus ging de VRT veel doen dat nauwelijks verschilt van wat een commerciële omroep doet. Maar met belastinggeld. Niet zelden leveren de commerciëlen met dure fictie of ambitieus reportagewerk betere televisie dan de VRT. Dat is de omgekeerde wereld.

Vroeg of laat moest de rekening volgen. De VRT heeft zichzelf zwak gezet. Te weinig onbetwiste vlaggenschepen. ‘Altijd benieuwd’, de slogan van de actualiteitszender Radio 1, zegt iets over hoe smalletjes de ambitie is. Intern heerst daarover frustratie. Die groeide ook bij politici. Bij groot nieuws worden ze gevolgd door drie cameraploegen en vechten vier programma’s om hen exclusief naar de studio te halen. Allemaal VRT. De programma’s concurreren op het scherp omdat ze onderling toch niet zo gek veel verschillen.

De politiek heeft de voorbije jaren nagelaten om de opdracht helder te stellen. Gekkigheden als het dure maar nutteloze derde net hebben nog meer afgeleid. Als de VRT niet in een cynisch scenario terecht wil komen dat ze eerst kaalgeschoren wordt, vervolgens wegdeemstert en ten slotte overbodig wordt, zal ze zelf moeten herijken wat Vlamingen van hun openbare omroep mogen verwachten. En daar onmisbaar de beste in zijn.


DS, 08-08-2014 (Karel Verhoeven)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB