actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Een spoor van vernieling in het Land van Herve

Alleen al in de eerste drie oorlogsdagen kosten Duitse oorlogsmisdaden in de Ardennen het leven aan 850 burgers en worden 1.300 niet-militaire gebouwen vernietigd.

Théodore Pauchenne kijkt verbaasd op wanneer hij op 4 augustus rond tien uur ’s ochtends Duitse Uhlanen voorbij ziet rijden. De oude inwoner van Thimister, in het Land van Herve, is langs de weg naar Luik cichorei aan het plukken voor zijn konijnen.

De grenspost met Duitsland ligt een paar kilometer verder, in Lontzen. Daarachter heeft het machtige tweede leger van generaal Von Bulow verzamelen geblazen. Via het golvend Plateau van Herve wil het afzakken naar de Maas en tegen 12 augustus de fortengordel rond Luik doorbreken.

Ondanks de bedrijvigheid rond Aken komt de Duitse inval voor de meeste boeren van de streek als een complete verrassing. Heeft Pauchenne het Duitse bevel niet begrepen? Heeft hij te lang geaarzeld om te helpen een barricade op de weg op te ruimen? Of heeft hij trots geweigerd om de invallers te gehoorzamen?

In elk geval wordt de bejaarde man meedogenloos door de Uhlanen vermoord. Hij is het eerste burgerslachtoffer van de oorlog.

Kort nadien, rond twee uur in de namiddag, bereikt de veertiende infanteriebrigade het welvarende dorpje Battice, hoog op het plateau. Ze steken prompt het gemeentehuis in brand en plunderen verscheidene huizen en winkels. De pastoor en twee schepenen worden aangehouden, drie andere mannen worden beschuldigd van spionage en gefusilleerd.

Iets verder, in Herve, schieten officieren vanuit hun wagen een zeventienjarige jongen dood. Maar hier is er geen tijd om te plunderen. De veertiende brigade moet zo snel mogelijk een doorgang forceren tussen de forten van Fléron en Evegnée en oprukken naar het centrum van Luik. Het opperbevel denkt dat de forten zich snel zullen overgeven nadat Luik is gevallen.

Gedecimeerd

Het Belgisch verzet blijkt taaier dan voorzien. De mitrailleurs en kanonnen van de fortengordel rond de Vurige Stede richten een ravage aan onder de Duitse troepen. De gedecimeerde veertiende brigade plooit terug op Battice en Herve en reageert haar frustratie af op de burgerbevolking.

Dolgedraaide soldaten gooien granaten, fakkels en benzinebommen in de fraaie burgerhuizen van Battice. De broers en zussen Hendrickx worden levend verbrand, net als hun buren, de familie Iserentant, die met geweerschoten terug in hun brandende huis worden gedreven. Tegen de avond is Battice van de kaart geveegd. 33 bewoners zijn vermoord, 147 gebouwen in vlammen opgegaan.

De rookpluimen zijn tot in Duitsland zichtbaar. Op 19 september zal de krant Volksfreund van Aken schrijven: ‘Het kleine dorpje Battice werd vernietigd, omdat de burgemeester de commandant van de Duitse troepen had vermoord voor de kerk, nadat hij hem had welkom geheten en zijn stad was gecapituleerd. Op hetzelfde ogenblik openden sluipschutters het vuur op onze troepen in de straten. Een aantal dorpen in de grensstreek heeft hetzelfde lot ondergaan.’

Een leugen, zo zullen een Belgische onderzoekscommissie en het bloedstollende relaas Vers Liège van journalist Gustave Somville uit 1915 overtuigend aantonen. Terreur is deel van de Duitse strategie om een snelle doorgang door België te forceren. Bovendien blijken veel soldaten brutaal en ongedisciplineerd. De dienstplichtigen en lotelingen zijn bang en onvoorbereid voor de strijd. Voor ze de aanval op de forten inzetten, plunderen ze cafés en wijnkelders om zich moed in de drinken.

Slachtpartij

Twee dagen later betaalt Herve zijn prijs: 38 lijken in de straten, 300 huizen uitgebrand. In Labouxhe, het volgende gehucht op weg naar Luik, worden alle dertig boerderijtjes platgebrand. Meer dan tachtig mannen, vrouwen en kinderen worden verjaagd en afgemaakt in een weide.

Maar verhoudingsgewijs is het Soumagne dat in die eerste oorlogsdagen de hoogste prijs betaalt voor de Duitse terreur. Op 5 augustus sleuren teruggedreven Duitse soldaten alle inwoners uit hun huizen en sluiten hen op in de kerk. Een honderdtal mannen wordt gescheiden van vrouwen en kinderen, naar een veld gebracht en gefusilleerd. Met de bajonet maakt het executiepeloton het werk af. Slechts enkelen overleven de slachtpartij door zich dood te houden tussen de bebloede lijken.

‘Omdat jullie broers op ons schieten vanuit het fort van Fléron’, zo verantwoorden de Duitse troepen de executie van burgers. Met de bajonet drijven ze drie- à vierhonderd overlevenden als menselijk schild voor zich uit om Luik binnen te dringen. Verscheidene gijzelaars worden dagenlang op de bruggen over de Maas vastgeketend om te vermijden dat die vanuit de forten zouden worden stukgeschoten. De inwoners van Luik zijn geschokt. Gustave Somville zal een jaar later terugblikken. ‘Men was er nog van overtuigd dat de oorlog op een normale manier gevoerd werd, leger tegen leger.’

DS, 05-08-2014 (Lieven Sioen)