actualiteitsforums - Enkele post bekijken

De Belgische eer is niet te koop

België kreunt onder een hittegolf, maar meer dan het weer houdt de vraag de mensen bezig of er oorlog komt. Ondanks de mobilisatie geloven velen in de bescherming van de neutraliteit.

In Brussel liggen de kaarten op zondag 2 augustus schijnbaar duidelijk. De Duitse gezant Von Below-Saleske verklaart in Le Soir ondubbelzinnig dat ‘de Duitse troepen België niet zullen doorkruisen’. In de krant Le Vingtième Siècle ontkent de Duitse kapitein Bringmann dat Duitse troepen Luxemburg bezet hebben, hooguit kan een afdeling per ongeluk de grens hebben overschreden. ‘Er is geen enkele reden om de Belgen te alarmeren. Duitsland heeft aan niemand de oorlog verklaard.’

Buiten de hoofdstad heerst echter onzekerheid. Op de markten klinkt een lied van hoop: ‘Wij Belgen wij vragen de vrede/ Wij hebben reeds al genoeg gestreden/ Maar toch zijn wij altijd bevrijd/ Wanneer de vijand de grens overschrijdt’.

Ten huize van Stijn Streuvels hebben de schilders Valerius De Saedeleer en Gustaaf Van de Woestijne er de voorbije avond nog over gespeculeerd. ‘We weten geen van allen wat er aan de hand is en de lustigheid blijft erin’, noteert Streuvels.

De overheid neemt intussen geen enkel risico. Wie het rijk in gevaar brengt door vijandige acties te ondernemen tegen buitenlandse machten, ‘zal vijf tot tien jaar in hechtenis genomen worden’, wordt bekendgemaakt. De burgemeesters moeten alle spektakels en samenscholingen verbieden.

Intussen hebben Duitse troepen zonder enige oorlogsverklaring toch het neutrale Luxemburg bezet. Een tijdelijke maatregel om ervoor te zorgen dat de spoorwegen niet door de Franse vijand bezet worden, heet dat.

Vijandschap

Om 19 uur overhandigt Von Below-Saleske een ‘zeer vertrouwelijke’ brief aan de Belgische minister van Buitenlandse Zaken, Julien Davignon. Duitsland wil door België oprukken naar Frankrijk. Dat is geen teken van vijandschap, alle schade zal vergoed worden en wanneer de vrede terugkeert zal Duitsland zich meteen terugtrekken en het koninkrijk in zijn aanspraken steunen. Verzet België zich, dan is dat wel een teken van vijandigheid.

Het is allemaal de schuld van de Franse agressors en Duitsland koestert enkel gevoelens van sympathie tegenover België, voegt Von Below-Saleske er mondeling aan toe. België heeft twaalf uur om te antwoorden.

Koning Albert roept meteen zijn generaals en verscheidene regeringsleden samen in zijn paleis in Brussel. Ze zitten tot 4 uur ’s nachts aan tafel. Van Franse agressie is geen sprake geweest, het ultimatum is onaanvaardbaar. Het debat gaat over en weer. Is wat schijnverzet in de vorm van een paar schoten niet mogelijk? Wat vermag het Belgisch legertje zonder grote kanonnen? Zullen Frankrijk en Engeland wel komen helpen?

Albert is duidelijk. Het Duitse voorstel aanvaarden, betekent de Belgische eer te grabbel gooien en de plichten tegenover Europa verraden. Om 6.50 uur wordt het antwoord naar de Duitse ambassade in de Belliardstraat gebracht. België kan niet instemmen met de Duitse vraag.

In Berlijn vindt kort daarna een gesprek plaats tussen de Belgische ambassadeur, baron Eugène Beyens, en de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Gottlieb von Jagow. ‘Geloof mij, het is met de dood in het hart dat Duitsland de neutraliteit van België schendt’, zegt die laatste. ‘Maar wat wil u? Voor het rijk is dit een kwestie van leven of dood.’

Op 3 augustus ontwaken de Belgen in een land in crisis. De Ninoofse regimentsarts Albert Liessens is verbijsterd en noteert een golf van haat tegen Duitsland die algauw tot woede en patriottische taferelen leidt. ‘In Kortrijk heerst algemene verslagenheid’, noteert Stijn Streuvels. ‘Onrust bij de kooplieden. Veel volk op de markt, hevige gesprekken, de beurs is gesloten.’

Duitse druk

De overheden zitten niet stil. Er worden brieven gestuurd naar alle grootmachten om het Belgische antwoord uit te leggen. Albert vraagt de Britse koning George om met ultieme diplomatie het naderende onheil af te wenden. Vanuit Engeland wordt duidelijk gemaakt dat België moet weerstaan aan de Duitse druk. In ruil zullen de Britse troepen België en Frankrijk bijstaan.

Op het einde van de derde augustus is er nog niets veranderd. De Duitsers hebben België de oorlog nog niet verklaard. Ze zijn de grens nog niet overgestoken. Ze wachten af, in de hoop dat België tot inkeer zal komen. Engeland heeft aangekondigd dat het Duitsland de oorlog zal verklaren wanneer dat land de Belgische grens oversteekt. Het is een loodzware stilte voor de storm.

Wanneer de volgende ochtend Duitse troepen de grens oversteken en optrekken naar Luik, noteert Karel Van de Woestijne in zijn dagboek dat ‘de oorlog is verklaard’. De gerespecteerde auteur kan zijn emoties niet controleren: ‘Mijn linkerhand moest mijn rechterhand vasthouden’.

DS, 02-08-2015 (Peter Vantyhgem)