België heeft eindelijk pensioenplan
Wat keer op keer mislukte, is gelukt. België heeft eindelijk een plan tot hervorming van zijn pensioenstelsels. Een plan van experts. Als politici en sociale partners niet mee willen, is het morgen dood. Dat zou dramatisch zijn, maar niet ondenkbaar.
Brussel Denk niet dat het simpel is, een akkoord vinden als je twaalf van de beste experts bijeenzet over een probleem, ook niet als zoveel landen al eerder getoond hebben wat voor beslissingen nodig zijn. Neen. Pensioenen zijn een ingewikkelde materie en de twaalf die onder leiding van Frank Vandenbroucke een voorstel voor pensioenhervorming moesten uitwerken, in opdracht van de vorige regering, verschilden op vele punten van mening, diepgaand. Begin dit jaar dreigde zelfs een crisis. Maar na 45 plenaire vergaderingen en ontelbare werkgroepvergaderingen tekenden ze het eerste omvattende plan uit ter hervorming van de Belgische pensioenstelsels.
Ze noemen het een compromis, maar verdedigen het eensgezind tot de laatste letter: omdat ze weten dat het anders geen kans maakt, en omdat ze weten dat België de hervormingen niet langer kan uitstellen. Wat als het mislukt? Enkele experts zegden gisteren ‘dat ze daar niet aan durfden te denken’, maar beseften dat dit niet ondenkbaar is. De persconferentie was nog bezig toen de bonden het plan afschoten.
Vorige pogingen
Alle vorige hervormingspogingen strandden of eindigden in kleine maatregelen. Het Generatiepact van 2005 moest het langer werken aanmoedigen, maar werd vooral een plan tegen jeugdwerkloosheid. De pensioenconferentie van de regering-Leterme (2007) bleef in de steigers staan tot de sociale partners alle andere organisaties eruit hadden gekregen, en uiteindelijk raakten ze niet verder dan het stellen van vragen in een ‘Groenboek’ waarop geen ‘Witboek’ met antwoorden volgde.
De regering-Di Rupo nam de eerste ‘ommekeer-maatregelen’: het optrekken van de minimumleeftijd en minimumloopbaan voor het vervroegd pensioen en zo. Maar minister Alexander De Croo wist dat een externe commissie nodig was om tot ingrijpende hervormingen te komen. Die commissie lanceerde gisteren haar puntenstelsel dat het verband tussen gewerkte jaren en het latere pensioen herstelt.
Het geeft ook de richting aan waarin de aanvullende pensioenen zich moeten ontwikkelen (een aantal jaren een deel van de marge voor loonsverhogingen naar pensioenopbouw sturen, tot de bijdrage daarvoor ongeveer 3 procent van het loon omvat). Het zegt ook dat de bijdragen van de zelfstandigen moeten worden aangepast aan de pensioenverhogingen die werden toegekend. En dat de ambtenarenpensioenen niet zozeer omlaag moeten, maar wel in lijn moeten komen met wat elders bestaat: pensioen voor studiejaren, bestaat nergens.
De nieuwe regering moet het hele plan uitvoeren – zodat de pensioenen tot 2040 overeind blijven. Dat zal nog veel beslissingen vergen, want men moet dan concreet maken hoeveel een jaar langer werken opbrengt, en hoeveel je verliest als je een jaar minder werkt.
De commissie bepleit ook een rist moderniseringen, aanpassingen aan de evolutie van de gezinnen (gezinspensioen laten uitsterven, overlevingspensioen aanpassen), maar ook administratieve hervormingen die maar niet lukten tot nu. De pensioenberekening gebeurt nog altijd met methodes van vóór de invoering van de vijfdagenweek.
Frank Vandenbroucke zei gisteren dat één kritiek van de vakbonden terecht is. Langer werken vereist een hertekening van het werk-landschap: er moeten banen zijn voor 55-plussers. Daarvoor is ook een heel ander beleid nodig, maar daarover heeft men ons nog geen plan gevraagd, zei hij.
www.pensioen2040.belgie.be
DS, 17-06-2014 (Guy Tegenbos)