Vroege leerplicht


Onderwijs is niet alleen een enorme slokop voor het Vlaamse budget, het is ook cruciaal voor onze welvaart en sociale mobiliteit. Het krijg in deze verkiezingscampagne dan ook de aandacht die het verdient. Vandaar dat ook opnieuw gedebatteerd wordt over de vervroeging van de leerplicht, zelfs tot 2,5 jaar.


Dat is een zeer goed idee. Maar waarom?

Het antwoord blijkt uit het werk van James Heckman, Nobelprijswinnaar Economie. Hij vertrekt vanuit de observatie dat de schoolkloof voor sociaal kwetsbare groepen niet op twaalf, maar al op zes jaar een feit is. Belangrijker nog is dat hij aantoont dat onderwijsinterventies veel vroeger dan die zes jaar een heel groot effect hebben – veel groter dan wat je in het secundair onderwijs nog kunt bereiken.

In twee zulke programma’s werden sociaal kwetsbare, arme kinderen gevolgd gedurende liefst veertig jaar. De interventie, bestaande uit een paar uur per dag intensieve onderwijsopvolging, had verbluffend positieve resultaten. Voor de kinderen zelf resulteerde ze in hogere intelligentiescores, minder bijzondere onderwijsnoden, vaker hoger onderwijs, hogere salarissen en meer huisbezit. Voor de samenleving zat de winst hem in minder uitkeringen, minder criminaliteit en meer belastinginkomsten.

Heckman schat de return van 1 euro onderwijsinvestering voor deze groepen op 7 à 10 procent. Jaarlijks. Elke euro gespendeerd aan een vierjarige heeft 60 tot 300 euro opgebracht wanneer die 65 wordt. De relatie tussen de investering en de return neemt sterk af naarmate een kind ouder wordt: investeringen bij driejarigen zijn veel effectiever dan die voor zesjarigen.

Er zijn redenen waarom dergelijke vroege interventies in Vlaanderen niet minder effectief zullen zijn. Schoolachterstand is hier gelinkt aan armoede, maar ook aan taalachterstand. En uit hersenonderzoek weten we dat de capaciteit om taal te leren afneemt vanaf zes jaar. Laat dat nu net de leeftijd voor leerplicht zijn. Kinderhersenen zijn taalsponzen. Kleuteronderwijs kan het taalbad zijn dat onze anderstalige schoolpopulatie nodig heeft.

In deze campagne zijn het vooral Open VLD en Groen die een vroege leerplicht benadrukken. Andere partijen hebben mildere voorstellen in dezelfde richting. SP.A is voorzichtiger: minister Smet benadrukt steevast dat de kleuterparticipatie nu al hoog ligt (97 procent). Dat klopt, maar de uitval is vier keer groter bij kinderen met een andere thuistaal, terwijl daar het belang net het grootst is. En de reële voltijdse aanwezigheid is veel lager dan het zwakke criterium van 100 tot 220 halve dagen dat hier gebruikt wordt.

Conclusie: Heckman toont aan dat een efficiënte besteding van middelen voor onderwijs en sociale correctie vereist dat ze vroeg ingezet worden. Verlagen die leerplicht! En de interventies mogen zelfs best wat verder gaan dan wat ons kleuteronderwijs nu te bieden heeft.

Wouter Duyck, psycholoog UGent


DSAvond, 19-05-2014

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB