Iets voor de bloeddruk, een slaappil, en zestien andere pillen


In de Vlaamse rusthuizen is het schering en inslag dat bewoners tien of meer geneesmiddelen nemen. ‘Een alternatief zoeken voor een medicijn kost veel meer moeite dan aan een onhandelbare oudere een pil geven.’


BRUSSEL Vijf keer per dag brengen de verpleegkundigen van woonzorgcentrum Leiehome in Drongen een potje met pillen naar de kamer van Hilda. Opgeteld slikt de 92-jarige dame met de wilde haardos dagelijks liefst 18 pillen. ‘Iets voor de bloeddruk, een pijnstiller en een slaappil’, zegt ze.

‘Voor de rest heb ik geen idee waarvoor al die pillen dienen. Daarvoor vertrouw ik op de verpleegsters.’ Die weten wel wat Hilda nog zoal slikt: onder andere een middel tegen de duizeling en iets tegen de dementie.

Dat Hilda met haar achttien pillen per dag geen uitzondering is, blijkt uit kwaliteitsmetingen in de Vlaamse woonzorgcentra die *De Standaard kon inkijken. De bewoners die minder dan vijf medicijnen nemen, zijn met 12 procent in de minderheid. De overgrote meerderheid krijgt meer dan vijf middelen.

Rusthuisbewoners die meer dan tien medicijnen nemen, zijn geen uitzondering. Ook niet in de woonzorgcentra waar geen enkele zwaar zorgbehoevende oudere woont. In die categorie spant rusthuis Ennea in Sint-Niklaas de kroon. Van de 34 bewoners nemen er 24, of 71 procent, meer dan tien pillen.


Beroertes

De voorgeschreven middelen hebben volgens onderzoekers bijwerkingen als duizeligheid en sufheid. Een combinatie van te veel medicatie kan zelfs beroertes en valpartijen uitlokken.

Waarom slikken de ouderen dan zo veel pillen? Volgens Majda Azermai, onderzoekster aan de Gentse faculteit geneeskunde, is het vaak de gemakkelijkste oplossing voor problemen met ouderen. ‘Verpleegkundigen uit het rusthuis vragen soms aan artsen om iets voor te schrijven omdat een bewoner onhandelbaar is. Pas op, rusthuizen doen hun best met de bezetting die er is. Maar een alternatief zoeken voor een medicijn kost veel meer moeite dan een pil geven.’

Eens de ouderen aan de pillen beginnen, is het moeilijk om ze er weer af te helpen. Azermai: ‘De meeste slaapmedicatie bijvoorbeeld mag je maar twee weken nemen. Toch zien we dat die middelen vaak jarenlang aan een stuk worden voorgeschreven. De bewoners geraken dan verslaafd.’

Dat lijkt ook het geval te zijn bij rusthuisbewoonster Hilda. Haar dagelijkse slaappil neemt ze al vijftig jaar. ‘Het zou moeilijk zijn om ermee te stoppen’, geeft ze toe.

Net daarom is het belangrijk dat rusthuizen aan de kar trekken om het geneesmiddelengebruik terug te schroeven, zegt Jan Van Elsen, coördinerend en raadgevend arts van het Gentse woonzorgcentrum Toevlucht van Maria/De Refuge. Hij probeert er al een tijd samen met de huisartsen van de bewoners en een klinisch apotheker het medicatiegebruik omlaag te krijgen. Met succes: in het woonzorgcentrum neemt geen 30 procent van de bewoners meer dan tien geneesmiddelen. Gezien het relatief hoge aandeel zwaar zorgbehoevenden, is dat niet veel. Van Elsen: ‘Het is altijd wikken en wegen. Bepaalde medicatie blijft natuurlijk zinvol. Denk maar aan diabetici.’


Wake-upcall

Een aantal rusthuizen vat zijn slechte cijfers uit de kwaliteitsmetingen intussen op als wake-upcall (zie hiernaast, red.). Maar lang niet allemaal zijn ze bereid om ermee aan de slag te gaan. Een aantal rusthuizen schuift de verantwoordelijkheid voor het hoge pillengebruik van zich af.

De directeur van zorgcentrum Ennea, waar meer dan 70 procent van de bewoners tien of meer medicijnen krijgt, zegt dat het dikwijls de bewoners zelf zijn die liever niet met bepaalde medicatie stoppen. ‘Het is voor hen moeilijk om die jarenlange routine op te geven om elke ochtend met een pilletje te starten’, zegt Jan Janssens. ‘Dat zit in het hoofd.’

Ook rusthuis Bloemelingen in Heusden-Zolder zoekt de schuldigen elders. In dat woonzorgcentrum krijgen van de 91 bewoners maar liefst 68 (75 procent) tien of meer geneesmiddelen. ‘Het zijn de huisdokters van de bewoners die geen risico willen nemen, en de voorgeschreven medicatie niet afbouwen’, zegt een verantwoordelijke, die niet met haar naam in de krant wil.


Afkicken

Nochtans zouden de bewoners erop vooruitgaan als ze wat minder zouden slikken. Marcel De Keyser (88), een medebewoner van Hilda in woonzorgcentrum Leiehome, is daarvan een voorbeeld. Hij is een van de bewoners die deelnemen aan een project om het geneesmiddelengebruik in rusthuizen terug te dringen.

Vorig jaar begon Marcel af te kicken van de pillen die hem werden voorgeschreven tijdens een ziekenhuisopname twee jaar geleden. Een hele rist medicijnen nam hij toen, herinnert hij zich. ‘Maar ik heb geen idee wat ik precies allemaal nam.’

Zijn vrouw Germaine Coucquyt vertelt dat het onder meer om een slaapmiddel en antidepressiva ging. Vandaag neemt de man enkel nog een half slaappilletje. Volgens Germaine valt haar man minder vaak als hij ’s nachts opstaat. Ook Marcel is tevreden. ‘Ik voel me veel helderder.’


DS, 17-04-2014 (Maxie Eckert - Samuel Hanegreefs)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB