Noord-Korea: oude krijgers en olievelden

De recente schotenwisseling tussen Noord- en Zuid-Korea vestigt weer de aandacht op een voortwoekerend conflict. Gaat het wel over het hedendaagse hyperkapitalistische Zuiden versus het archaïsch communistische Noorden? Lucas Hüsgen belicht de ondergeschoven rol van de grondstof olie.

olie
De Koreaanse schotenwisseling in de Gele Zee vestigt weer de aandacht op het schiereiland met een onophoudelijk probleem. Het voortwoekerende conflict wordt meestal gepresenteerd als een ideologisch conflict tussen het hedendaagse hyperkapitalistische Zuiden en het archaïsch communistische Noorden. Het Noorden is daarbij de kwade pier. Het houdt er immers een paranoïde regime op na, dat niet terugschrikt voor de totale onderwerping van de eigen bevolking. Daartoe beschikt het over de meest verschrikkelijke strafkampen die de wereld na de Tweede Wereldoorlog heeft gekend. Er is zelfs bericht over rechtstreekse inspiratie door de kampen van de nazi’s. Die gruwel wordt extra navrant door het onderhouden van een van de vijf grootste legers ter wereld, en dat voor een land van zo’n 20 miljoen inwoners. De militairen zijn de weldoorvoede elite, en die krijgsmacht zou in principe met een enkele raket de hoofdstad van het gehate Zuiden, dicht bij de grens gelegen, van de kaart kunnen vegen.

Datzelfde Noorden werd tijdenlang niet echt serieus genomen. Kim Jong-il mocht dan wel eens boos zijn, als het erop aan kwam, trok hij de staart in. Zo was het nauwelijks nog toeval, dat tijdens zijn regime menige westerse filmploeg kwam aanzetten met beelden van zo’n politieagente die op een weids kruispunt te Pyongyang verkeer stond te regelen dat er niet was. Het land verwierf de status van een communistisch Disneyland, dat entree had kunnen heffen voor bezoek aan zichzelf als museum voor vervlogen idealen.

Paradijs

Zoon Kim Jong-un heeft dit soort beelden zeker meegekregen toen hij in Bern studeerde. Bij zijn aantreden werd hij door de niet-communistische wereld (bijna iedereen dus) graag beschouwd als een soort Obama, een frisse moderne hervormer. Dat is hij ook gebleken, zij het in andere richting dan verwacht – zoals in zekere zin de baas van de NSA. Meneer Kim ontwikkelt zich steeds meer tot gevaarlijk despoot. Het vuurgevecht van dezer dagen doet andermaal vermoeden, dat het hem menens is. De rol van bespottelijk Disneyland wordt allengs verder afgelegd.

Kim Jong-un lijkt doende iets als nationale trots te herstellen, of meer nog: de familie-eer te redden. Wat weinig aan de orde komt, is het feit, dat het Noorden in de periode 1950-1980 economisch ruimschoots succesvoller was dan het Zuiden. Kim Il-sung, de eerste Noord-Koreaanse president en stichter van de dynastie, was lange tijd een redelijk gewaardeerd staatshoofd. De voormalige verzetsstrijder uit de dagen van de Japanse kolonisatie had het na het verjagen van de Japanners klaargespeeld om het Noorden na de splitsing in twee zones in razend tempo te hervormen en economisch op poten te zetten. Datzelfde kunstje herhaalde hij na de Koreaanse Oorlog. Hij had het zelfs aangedurfd de oorlog te beginnen, ter hereniging van het land.

Het pakte niet goed uit, maar ondanks een compleet verwoest Pyongyang speelde hij het klaar het land om te toveren in iets wat je eventueel een boeren- en arbeidersparadijs zou kunnen noemen (al moest je bijvoorbeeld niet van jazz houden, of christen zijn). Ook ontwikkelde hij een eigen ideologisch systeem, het zogeheten Juche-denken, het geloof in de absolute autarkie van het Koreaanse volk. Feitelijk alleen voor het Noorden, maar in principe als geheel. Het Noorden is er namelijk op bedacht, het ware Korea te vertegenwoordigen. Wat wil je anders: de heilige Koreaanse berg Paekdu bevindt zich, pal aan de grens met China, op Noordelijk grondgebied. Dat is niet zo maar wat, want volgens de Koreaanse mythologie kwam daar de eerste Koreaan op aarde. Laat Kim Il-sung nou net uit die contreien afkomstig zijn (althans, dat zeggen ze). Hoe dan ook, deze Kim Il-sung werd een wereldwijd gerespecteerd staatshoofd. Hij schopte het zelfs tot ereburger van Liedekerke.

Clanstructuren

Tegenover de almaar toenemende welvaart in het Noorden, kwam het Zuiden de Koreaanse Oorlog eerst nauwelijks te boven. De enige manier bleek een militaire dictatuur, onder generaal Park Chung-hee, vader van Park Heun-Gye, de huidige presidente. Hij legde (in de periode 1963-1979) de basis voor het succes, dat nu de wereld rondgaat onder namen als Hyundai, Samsung, LG. Het Noorden zag de bedreiging. Het vuurgevecht van nu roept herinneringen op aan schermutselingen in 1967, toen aan beide zijden tientallen doden vielen. Noord-Korea waagde het een jaar later zelfs om in Seoul een (mislukte) aanslag op Park Chung-hee te plegen.

Zo is Noord-Korea niet alleen de erfvijand van het Zuiden als natie, maar zou je mogen verwachten dat het land ook de persoonlijke erfvijand is van de huidige presidente. Eens te meer, omdat haar moeder in 1979 door een Noord-Koreaanse sluipschutter werd vermoord. Het feit, dat haar beleid ten aanzien van Noord-Korea geen trekken van persoonlijke wraakzucht vertoont, juist inzet op het vergroten van vertrouwen, doet er in Pyongyang echter niet toe. Men ziet minstens de oude vijand voor zich, generaal Park. En waar men zelf tot op het hoogste niveau vanuit clanstructuren redeneert, kan men niet anders dan verwachten dat dit ook in het Zuiden gebeurt.

Lagenlonenland

Hoe stevig ook door opa Kim werd gehamerd op de Koreaanse autarkie en de bijzondere rol van het Koreaanse volk in de wereldgeschiedenis (al kregen we daar voor 1950 niet heel veel van mee), en hoe zeer men zich ook zelfs binnen het communistische blok een uitzonderingspositie aanmat (tot grote bewondering van Ceauşescu), dat alles dreef wel op Russische olie, geleverd tegen een uitermate zacht prijsje. Met het ineenstorten van de Sovjet-Unie kwam daar abrupt een einde aan. Op industrialisatie gebouwde steden op het platteland moesten opeens doen, alsof er nooit zoiets als olie was geweest. De olie die men, op den duur vooral uit China, betrok, raakte steeds verder gereserveerd voor het leger. En werd wereldwijd sowieso steeds duurder.

Zo zit de huidige Kim met een immens probleem. Er is geen enkele manier, waarop hij langs normale weg het oude respect voor zijn land kan herstellen. Voor Koreanen is gezichtsverlies zo’n beetje de grootst denkbare ramp. Wat moet je van jezelf denken, als je het hooguit klaarspeelt om westerse landen te strikken in je hoedanigheid van lagelonenland hors categorie: zo laten Nederlandse grootwinkelbedrijven hun winterkleding in het Noorden fabriceren. Met een beetje pech minstens deels in slavenkampen. Bovendien op stroom, gegenereerd door steenkool, andermaal gewonnen in slavenkampen.

Rouwdouwen

Het huidige conflict weerspiegelt een uitermate antiek probleem. Noord-Korea bezet ongeveer het grondgebied van het oude koninkrijk Koguryo. Korea wordt in het Westen bezien als een land dat enkel door een ongelukkig historisch toeval is gesplitst, maar dat klopt niet helemaal. Tot aan 935 na Christus bestond Korea eeuwenlang uit vier, later drie koninkrijken. Koguryo was daarvan het noordelijkste. Die koninkrijken, bewoond door een genetisch verwant volk dat dezelfde taal sprak, leefden niet echt vreedzaam naast elkaar. Het verhaal komt erop neer, dat Korea als cultuurnatie zijn oorsprong vindt in de zuidelijke koninkrijken, terwijl Koguryo vooral de rol vervulde van de rouwdouw uit het woeste noordelijke bergland, die er alles aan had gedaan om de Chinezen als bezetters buiten de deur te houden.

De herinnering aan het edele en stoere Koguryo is een wezenlijk element van de Juche-ideologie, inclusief verering van de tombe van koning Tongmyong, de stichter van Koguryo. Dat men de geschiedenis wel op centrale punten heeft moeten vervalsen, doet er voor het Noorden minder toe. Het Zuiden vervult vanuit dit perspectief vooral de rol van het verraderlijke, verwijfde koninkrijk Shilla, dat het klaarspeelde om Korea te verenigen onder de naam Koryo. Datzelfde Koryo deed nog iets vervelends. Het onderwierp Pyongyang, de hoofdstad van Koguryo, aan de nieuwe hoofdstad Kaesong. Pyongyang zelf degradeerde tot de status van tweede hoofdstad, en moest die delen met de zuidelijke stad Hanyang.

Technologie

In 1392 werd Koryo afgelost door het koninkrijk Choson. De nieuwe dynastie wilde ook een nieuwe hoofdstad: dat werd Hanyang. Van Hanyang hebben weinigen ooit gehoord. Dat komt doordat die stad van elke nieuwe koning een nieuwe naam kreeg. Het volk werd daar hypernerveus van, noemde de stad op den duur gewoon ‘hoofdstad’. Oftewel, in het Koreaans, Seoul. Zo was Pyongyang, hoofdstad van het oude stoere Koguryo, symbolisch extra vernederd.

Des te erger werd het, toen tijdens de Koreaanse Oorlog het prachtvolle Pyongyang met de grond werd gelijk gemaakt. Alleen al dit enorme historische complex komt nooit meer goed. Niemand in het Noorden is bereid om Shilla de kans te bieden Pyongyang nogmaals te vernederen. Mooier zal men het vinden, dat nu ook de rest van de wereld kan worden doordrongen van de enorme betekenis van het oude krijgerskoninkrijk. Al die schitterende technologie, die ze in het Zuiden zo prachtig tot eigen economisch voordeel hebben aangewend, zal men benutten om de ganse wereld binnen een fractie van een seconde te doordringen van de eigen centrale betekenis voor het algemene bestaan van de werkelijkheid.

Atoomkoppen

Het is zeer de vraag, of de intimidatie ver kan strekken. En dan gaat het simpelweg weer om de beschikbaarheid van enigermate betaalbare olie. Het Noord-Koreaanse leger, in al zijn immensiteit, kan daar niet meer op vertrouwen. Leverancier China heeft allang niet meer genoeg olie voor zichzelf. Ook heeft het totaal geen interesse in een buurland met kernwapens, al helemaal niet als het gaat om de oude vazalstaat waar men in wezen op neerkijkt. Het relatieve beetje olie dat Noord-Korea van China krijgt, wordt inmiddels gebruikt als politiek drukmiddel. Die situatie vergroot het gevaar. Noord-Korea wordt eens te meer in de hoek gedrongen, waarin men nauwelijks andere keuze heeft dan dreigen met atoomkoppen, treiteren met andere middelen.

Het laatste dat men doen zal, is het hoofd in de schoot leggen. Al helemaal niet, zolang Shilla wordt geregeerd door de dochter van die ene president, die Shillla opstootte in de vaart der volkeren. Maar datzelfde oude Shilla heeft economisch voordeel aan dat oude Koguryo. Men gebruikt maar wat graag de oude gedeelde hoofdstad Kaesong, in het Noorden, als goedkope economische zone. Bovendien is het moeilijk voorstelbaar dat het Zuiden echt geïnteresseerd is in volledige hereniging, al heeft men sinds jaar en dag een Herenigingsministerie.

Perspectief

Het economische verschil tussen Noord en Zuid is enige malen overweldigender dan destijds tussen West- en Oost-Duitsland. Bovendien is het Zuiden nu al vrij wanhopig bezig om de rest van de wereld af te stropen naar voldoende grondstoffen en voedingsmiddelen voor zijn steeds hogere eisen stellende economie en bevolking. In zo’n situatie er nog eens zo’n 20 miljoen armoedzaaiers bijhalen, is niet echt een verlokkend perspectief.

Daarbij moet worden bedacht, dat het Zuiden op officieel niveau sinds jaar en dag stelselmatig tracht te bagatelliseren hoe het toegaat in de Noord-Koreaanse kampen. Vluchtelingen uit het Noorden, meestal via China, zijn niet echt welkom in het Zuiden. Dat is omdat men Koguryo niet op zijn tenen wil trappen, maar ook om de eigen zo graag vrolijk voor zich uit consumerende bevolking niet te hard te confronteren met het lot van leden uit de eigen Koreaanse familie. Zou men werkelijk van dit leed doordrongen raken, dan zou men eens te meer hereniging wensen, een einde aan de ellende. Maar dat draagt het risico in zich van een ineenstorting van het Zuid-Koreaanse economische model.

Zo heeft Zuid-Korea, als het erop aankomt, liever een boze buurman. Die je immers ook wereldwijd de status bezorgt van onschuldig slachtoffer, en dat levert economisch voordeel van solidair medelijden op. Plus constante steun uit Washington. Waarmee de oude grensbewakers van Koguryo eens te meer op hun tenen worden getrapt.

Gezichtsverlies

De uit dit hele complex resulterende patstelling wordt almaar gevaarlijker. Er lijkt geen rationele oplossing denkbaar. Zo is er slechts een theoretische hoop, dat op hoog Noord-Koreaans niveau iemand op het idee van een putsch zal komen. Een mogelijke volksopstand mag men rangschikken in de categorie ‘meest onwaarschijnlijke wonderen uit de wereldgeschiedenis’.

Het domste dat wij in het Westen binnen die situatie kunnen doen, is lacherige berichten verspreiden over pakweg een verplicht kapsel voor alle Noord-Koreanen, zoals de afgelopen dagen gebeurde, zeker als je niet weet of het verhaal klopt. Consequent inzetten op gezichtsverlies voor Koguryo is levensgevaarlijk en komt in de buurt van gerichte oorlogspropaganda.

Het land hoeft maar over één kernkop te beschikken, en voor je het weet, is een van de grootste steden ter wereld verwoest, het oude Hanyang. Met vele miljoenen doden tot gevolg. Dat zou niet alleen een humanitaire ramp van ongekende omvang zijn, maar ook de wereldeconomie op een manier door elkaar schudden, zoals nog nooit meegemaakt: in een keer zou een van de belangrijkste economische machten ter wereld zijn onthoofd. Met bovendien volstrekt onvoorspelbare militaire consequenties, gezien de aanwezigheid van een paar kernmachten in die regio.

Landsgrenzen

Het beste waar we welbeschouwd op mogen hopen, is spoedig Noord-Koreaans succes bij de ontwikkeling van de eigen olievelden, na veel gezoek officieel vastgesteld in 1997. Pas in 2010 kwam bericht dat Noord-Korea deze voorraden zou gaan exploiteren, in samenwerking met de Ierse oliemaatschappij Animex. Die olievelden bevinden zich, wie zal het verbazen, in de Gele Zee. Het verdedigen van de landsgrenzen daar is voor Noord-Korea dus van centraal belang, zeker omdat het Zuiden die olievelden ook zou willen hebben. Uiteindelijk wordt daar misschien over de toekomst van het Koreaanse schiereiland beslist. En dat is een wezenlijke kwestie voor ons allemaal.

Lucas Hüsgen

bron: De morgen, 01/04/2014

Mening: En zo word de theorie die ik zeg bevestigd. Noord-Korea is niet de boosdoener voor de wereld, maar het slachtoffer. We kunnen de historische situatie niet en we oordelen al. Wat nog erger is is dat we elke bron die verspreid word over Noord-Korea meteen geloven, terwijl deze meestal gemanipuleerd is door het westen. Beste voorbeeld: het verplichte kapsel nu in Noord-Korea komt van een site die bekend staat om extreem belachelijke onderwerpen te posten.

conclusie: Noord-Korea is een groot slachtoffer dat benaderd moet worden/geholpen moet worden

in bijlage het artikel dat het kapsel een leugen is:

http://www.washingtonpost.com/blogs...ng-un-haircuts/