Gezondheidzorg in ruil voor vrijwilligerswerk


De regering-Rutte wil aan hulpbehoevenden op indringende wijze duidelijk maken dat ze best iets terugdoen voor de hulp die ze krijgen. Hun bijdrage zal bovendien meer warmte in de samenleving brengen, denkt men.


Met de term ‘de participatiemaatschappij’ introduceerde de Nederlandse koning Willem-Alexander tijdens zijn troonrede op 17 september een nieuw begrip. Hij zei dat de klassieke verzorgingsstaat onhoudbaar is geworden en langzaam overgaat in een samenleving waarin mensen steeds vaker de zorg voor elkaar regelen, zonder hulp van de overheid. ‘In deze tijd willen mensen hun eigen keuzes maken, hun eigen leven inrichten en voor elkaar kunnen zorgen.’

Een terugtredende overheid wordt in het politieke discours gecombineerd met termen als een ‘inclusieve samenleving’

De boodschap die Willem-Alexander in opdracht van de regering bracht, was dat in tijden van crisis de overheid een aantal taken afstoot en meer inbreng van de burgers verwacht.

Het wetsontwerp van Martin van Rijn, de staatssecretaris voor Volksgezondheid, past helemaal in dat idee van de ‘participatiemaatschappij’. Hij wil dat hulpbehoevenden in de toekomst, in ruil voor gezondheidszorg, een gemeenschapsdienst vervullen. Zo kunnen ouderen voorlezen tijdens de voorschoolse opvang voor kinderen met taalachterstand of kan een gepensioneerde boekhouder in een rolstoel helpen bij de gemeentediensten die budgetbegeleiding aanbieden.

‘Hierdoor kan de eenzaamheid bij de zorgbehoevenden mogelijk worden verminderd’, schrijft de PvdA-staatssecretaris in het ontwerp. Hij verduidelijkte dat dit vrijwilligerswerk niet kan worden opgelegd. Maar toch zullen de ouderen, de zieken en de gehandicapten die niet in staat zijn om zelf voor hun zorg te betalen, van de gemeenten het dringend verzoek krijgen om vrijwilligerswerk te doen.


Bonnen

Hoe dwingend dat verzoek is, zal van gemeente tot gemeente afhangen, aangezien die zelf zullen kunnen beslissen hoeveel geld zij uittrekken voor de gezondheidszorg of hoeveel inzet zij van de familieleden van de zorgbehoevenden verwachten.

Dat is het tweede uitgangspunt van de sociaaldemocratische staatssecretaris, die in dat verband over een ‘inclusieve samenleving’ spreekt, een samenleving waarin niemand wordt uitgesloten. In die ‘inclusieve samenleving’ is het normaal dat je zelf een inspanning levert om je situatie te verbeteren of dat je een handje toesteekt bij de familie als die het niet meer alleen kan beredderen.

‘De regering stapt af van het automatisme dat de overheid per definitie deze rol naar zich toetrekt’, schrijft staatssecretaris Van Rijn.

Dat is een verregaand standpunt, waarin de sociaaldemocratische Partij van de Arbeid behoorlijk ver meestapt in het liberale discours van de regering-Rutte, die ondertussen in het land het idee van de participatiesamenleving aan de man brengt.

De liberale premier Mark Rutte bracht woensdag een bezoek aan twee wijken in Amsterdam, die model staan voor die participatiesamenleving. In de Indische buurt sprak hij met buurtbewoners die bonnen krijgen als ze een bijdrage leveren in de buurt. Met die bonnen krijgen ze korting bij Albert Heijn of kopen ze kaartjes voor een concert.

Ook een groep senioren die klusjes uitvoeren en hulpbehoevenden bijstaan, konden op een bezoek van de premier rekenen. ‘Het zijn voorbeelden waarbij mensen zelf heel veel organiseren en mijn indruk is dat dit een enorme vlucht neemt in Nederland’, zei Rutte. ‘Dan is de opgave voor de overheid om niet in de weg te lopen.’


Big Society

Dat discours van Rutte is een manier om aan de bevolking uit te leggen waarom de overheid minder taken op zich neemt.

Een terugtredende overheid – de oplossing van de liberalen om de financiële crisis het hoofd te bieden – wordt in het politieke jargon tegenwoordig vaak gecombineerd met termen als ‘een inclusieve samenleving’ of de ‘Big Society’ zoals de Britse conservatieve premier David Cameron het in 2010 verwoordde.

Ook Cameron wil dat de bevolking een actieve rol speelt in de uitwerking van de welvaartsstaat. Het was zijn passie, zei hij enkele jaren geleden, om groepen mensen zelfredzamer en ondernemender te maken. Maar drie jaar later beweren Camerons critici dat ze weinig sporen zien van die ‘empowered groups’. Zij stellen dat de warme, inclusieve samenleving alleen maar dient om de mankementen van de overheid op te vangen.


DS, 04-10-2013 (Corry Hancké)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB