actualiteitsforums - Enkele post bekijken - De Jeugd moet uit haar kot komen

De wereld redden is geen computerspel

Wees maar eens een jongere anno 2013: niets om je tegen af te zetten en ‘zelfontplooiing’ als dwingend devies. Maar kijk, gelukkig is daar de opwarmende en opgehitste buitenwereld, schrijft Oscar van den Boogaard, die voldoende uitdagingen in zich heeft om de jeugd uit de lethargie te trekken.

Aetas parentum pejor avis tulit nos nequiores, mox daturos progeniem vitiosiorem. ‘De tijd der ouders, slechter dan de grootouders, heeft ons, die weer slechter zijn dan zij, voortgebracht, en wij zullen spoedig een nog bedorvener nakomelingschap verwekken.’ Dat zei Horatius in zijn Carmina, dat schreef mijn grootvader tweeduizend jaar later over in zijn schrift waarop hij in krulletters ‘gevleugelde woorden’ had geschreven. Hoe slecht moest ik mij nu als kleinzoon, nog bedorvener immers dan hij, die op zijn beurt al zo ontzettend slecht was, wel niet voelen? In ieder geval niet zo slecht als de jeugd die na mij zou komen.

Waarom jullie zo bedorven zijn, heb ik al vaak in mijn stukken voor De Standaard beschreven. Ik deed dat schertsend en provocerend, en me er totaal van bewust alle jonge mensen over één kam te scheren. En ook verlangend naar een reactie van jullie.

Ik heb uitgeroepen dat ik jonge mensen in het openbare leven asociaal vind, omdat ze vooral met hun smartphones in de weer zijn, maar oudere mensen zijn dat ook.

Ik heb mijn angst uitgesproken voor jonge generaties die niets meer uit hun hoofd leren en hun computer als hun brein beschouwen, maar dat is de schuld van het onderwijssysteem.

Ik heb gespot met nestklevers die thuis blijven wonen en hun ouders hun beste vrienden noemen, maar die ouders zijn al even onmachtig omdat ze hun kinderen niet kunnen loslaten. En bovendien: wat is eigenlijk het probleem als ouders en kinderen bij elkaar willen blijven als ze zich er allebei goed bij voelen?

Ik heb geroepen dat jonge mensen niet meer avontuurlijk zijn, maar als ik daar langer over nadenk, weet ik niet eens meer wat avontuurlijk eigenlijk wil zeggen. Dat ze niet staan te liften langs de snelweg of in een slaapzak op het strand slapen, is omdat de wereld een minder veilige plek is geworden. Avontuur kan zich ook afspelen in je slaapkamer, op de dansvloer of in je hoofd. Wat me ook met weerzin vervulde, was dat jonge mensen zichzelf op hun smartphones voortdurend fotograferen en zichzelf strijkend over hun bles via Facebook en Instagram etaleren, maar ook hun ouders doen dat tot in het belachelijke. En ik zie al dat narcistisch vertoon nu als een mogelijk nuttig instrument in de zoektocht naar identiteit.

Mijn vader die soldaat was tijdens de Tweede Wereldoorlog, noemde mij bedorven omdat ik nooit zoals hij had gevochten voor mijn vrijheid. Ik had die van echte kerels zoals hij op een zilveren presenteerblaadje aangereikt gekregen. De jeugd was volgens hem alleen goed in haar vrijheid uitleven – hoe liederlijk en decadent. Hij zag niet dat ik als jong mens wel moest vechten. Ik moest me vrij worstelen van knellende familiebanden, uitkomen voor mijn seksuele geaardheid, kiezen voor het schrijverschap. Ik moest niet vechten tegen de Duitsers en Jappen, maar tegen angsten en innerlijke demonen en de verwachtingen van de buitenwereld om te kunnen worden wie ik dacht dat ik werkelijk was.

Ontplooi jezelf!

Jullie hebben van jullie ouders te horen gekregen dat jullie moeten doen wat jullie willen en gelukkig moeten zijn. Zelfontplooiing is het imperatief. Dat is nogal een subtiele dwang! Het betekent in ieder geval ook dat je je helemaal niet tegen je ouders hoeft af te zetten en ook niet tegen de maatschappij waarin je van iedereen moet zijn wie je bent. Die van je verwacht dat je artistiek bent en creatief en authentiek. En mooi en blij en veelbelovend. Als alles mag en je iedereen mag zijn, zou je in paniek kunnen raken omdat de vraag wie je werkelijk bent en wat je werkelijk wilt, voor weinig jonge mensen te beantwoorden is. En wat nog erger is: door gebrek aan weerstand zou de verveling kunnen toeslaan. Volgens verschillende studies vinden jonge mensen het leven saai, ze zijn verveeld. Verveling is een gebrek aan aandacht geven. Ze kunnen geen aandacht geven. Wel eventjes, maar dan gooien ze hun speelgoed weer aan de kant.

Maar gelukkig worden jullie net op tijd door de wereld uit een mogelijke lethargie verlost, omdat die wereld jullie meer dan ooit nodig heeft. Op een planeet waarin economische groei niet meer vanzelfsprekend is, grondstoffen uitgeput dreigen te raken en waar het klimaat steeds meer in de war raakt, en waar integratie van verschillende bevolkingsgroepen allesbehalve vlekkeloos verloopt, gaat het niet meer over individuele zelfverwerkelijking, maar over de wereld redden. Jullie moeten wel meehelpen samen oplossingen en alternatieven te bedenken, omdat de toekomst van jullie is. Zijn jullie daartoe bereid?

Draai Horatius om

Weg met het cultuurpessimisme, schreef Marc Michils vorige week in deze krant, de kleinburgerlijke egoïst sterft uit. De toekomst is aan wie burgerschap, solidariteit, collectieve verantwoordelijkheid, en duurzaamheid hoog in het vaandel draagt.

Michils haalde een nieuw onderzoek bij Britse jongeren aan. Jongeren zouden er veel belang aan hechten om aan de slag te kunnen, ook voor minder geld. Individualisme, misplaatste glorie en overdreven uiterlijk vertoon zouden uit de mode zijn. Jongeren zouden zeer gemeenschaps*gedreven en veel minder materialistisch zijn dan de huidige generatie.

Dat klinkt als een betere wereld. Jonge mensen zouden tegelijk realist en idealist zijn. Ik wil dat graag geloven. Laten we Horatius in zijn graf omdraaien.

‘De tijd der ouders, beter dan de grootouders, heeft ons, die weer beter zijn dan zij, voortgebracht, en wij zullen spoedig een nog beter nakomelingschap verwekken.’

Oscar van den Boogaard, schrijver en columnist

DS, 29-08-2013