‘Publicatiedruk nekt jonge wetenschappers’


Vlaanderen en de universiteiten moeten hun jonge wetenschappers beschermen tegen een te hoge publicatiedruk. Dat zeggen drie beloftevolle onderzoekers in het gerenomeerd vaktijdschrift Nature.


Het prestigieuze Britse wetenschapsblad Nature publiceerde deze week een opmerkelijke lezersbrief, ondertekend door drie Vlaamse, beloftevolle doctoraatsstudenten.

De boodschap van hun vertoog? Meer objectieve en wetenschappelijke criteria hanteren bij aanstellingen en promoties. Met de aanmaning vragen de drie biomedici dat zowel de Vlaamse overheid als de universiteiten hun verantwoordelijkheid zouden opnemen.

Wat hen hoog zit, is vooral de overmatige aandacht voor de ‘impact factor’, een puntensysteem dat het (relatieve) gewicht van een wetenschappelijk blad aangeeft. Hoe vaker artikelen uit een bepaald wetenschappelijk tijdschrift in andere periodieken geciteerd worden, des te hoger de impactfactor.

Met de jaren nam het gewicht van dat criterium toe, in bijvoorbeeld de bedeling van beurzen. Net als het aantal publicaties dat achter iemands naam staat.

‘In Vlaanderen maken die zogenaamde bibliometrische gegevens tot veertig procent uit van de basis van de beoordeling’, verduidelijkt Karen Stroobants, een van de auteurs van het stuk in Nature en doctorandus aan de KU Leuven. ‘Dat is wettelijk vastgelegd. Maar de werkvloer kijkt vooral naar de resultaten eerder dan dat de gepubliceerde artikels worden gelezen. Een scheef getrokken situatie.’


Alarmbel

Met de lezersbrief willen Stroobants en haar twee collega’s, Sofie Brouwers en Simon Godecharle, de knuppel in het Vlaamse hoenderhok gooien.

En geen dag te vroeg, zo blijkt uit de vele spontane en gelijkgestemde reacties die Stroobants in haar mailbox ontving daags na de publicatie in het internationale vaktijdschrift. ‘Ik heb e-mails gekregen van mensen uit de Verenigde Staten, uit verschillende landen van Europa, en uit Zuid-Afrika. De kwestie leeft.’


Surrogaat

In Vlaanderen en België is het de eerste keer dat betrokkenen de alarmbel luiden. In het buitenland woedt het debat over de impactfactor al langer.

Eind vorig jaar ondertekenden in Amerika meer dan honderd prominente en vooraanstaande onderzoekers en nog eens 75 organisaties een verklaring dat het gebruik van de impact factor verkettert. Zeker als die ‘als een surrogaat dient om de kwaliteit te meten van wetenschappelijke artikels, en het belang bepaalt van iemands academische bijdrage, bijvoorbeeld bij promoties’.

Bovendien zorgt die evolutie voor een nog ander kwalijk gevolg, luidt de bekommernis. Het stimuleert vorsers niet langer om innovatief uit de hoek te komen. ‘Want het duurt vaak jaren voor iemand resultaten boekt in een nieuwe discipline’, aldus Stroobants. ‘Daarom dat velen ook kiezen voor onderzoek dat goed in de markt ligt en sneller te publiceren valt.’

De drie jonge wetenschappers roepen daarom de Vlaamse regering en de universiteiten op om hun verantwoordelijkheid te nemen. ‘Zeker een instelling als de KU Leuven kan internationaal wegen, tenminste als de universiteit medestanders vindt’, zegt Stroobants. ‘En dat de nieuwe rector, Rik Torfs, in zijn campagne het belang van wetenschappelijke integratie benadrukte, doet alleen maar hopen. De verandering moet tenslotte ergens beginnen. Zoniet dreigen veel jonge en ambitieuze mensen gefrustreerd te raken.’


DS, 03-08-2013 (Maarten Goethals)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB