actualiteitsforums - Enkele post bekijken - De jeugd van heden was er ook in het verleden

De jeugd van heden was er ook in het verleden

Is de jeugd van tegenwoordig lui en egoïstisch? Ja, maar dat is die altijd geweest. En maar goed ook.

Generatie werkloos, de grenzeloze generatie, generatie ikke-ikke-ikke. Wie twintiger is of twintigers wil begrijpen voorbij de scheldnamen, moet nog snel naar de cinema voor Oh boy. De Duitse regisseur Jan-Ole Gerster is erin geslaagd om deze generatie – de Millennials of Generatie Y – te vatten in een prachtige film (DS 5 juni). Hoofdpersonage Niko (Tom Schilling) dwaalt doelloos door Berlijn, zonder werk, zonder studie. Op een golfterrein beslist zijn vader om de geldkraan dicht te draaien, want wat heeft hij toch in hemelsnaam met al die tijd gedaan? ‘Ik heb nagedacht’, luidt het antwoord.

Herkenbaar voor een twintiger? Absoluut. Ik heb nooit last gehad van uitkeringen die beperkt in de tijd waren, maar ik heb wel gezocht naar mezelf. En ik heb gezien hoe leeftijdsgenoten worstelden met verlammende twijfel. Is dit wat ik wil? Hoe weet ik wat ik wil? Moet ik dit studeren, of toch maar dat? Zoek ik een baan die goed betaalt, of iets waar ik zelf wat aan heb? Het aantal vrienden dat met psychologen of psychiaters te maken kreeg, is niet op een hand te tellen. En vanop een afstandje zie ik nu hoe onze ouders lijdzaam toekeken. Wat is er toch mis met deze generatie? Wat moet daar toch van worden?

Respect voor de ouderen

De jeugd van tegenwoordig, ze zijn zo lui. Dat hangt maar wat rond. In plaats van te studeren en te werken, verbrast dat tuig het noest bij elkaar gewerkte geld van vader en moeder op café. En ze hebben respect voor niets of niemand. Dat denkt alleen maar aan zichzelf.

Het klinkt als gezeur van een handvol verzuurde ouders of grootouders, maar het is de doorwrochte analyse van Time Magazine. ‘The ME ME ME generation’ schreeuwde de cover vorige maand nog, met wel heel veel hoofdletters. Nuance in de ondertitel? ‘Millennials zijn lui en narcistisch en wonen nog altijd bij hun ouders’.

Het ontlokt een zucht bij sociologe Eva Platteau, die aan het Instituut voor de Overheid van de KU Leuven onderzoek heeft gedaan naar generatieconflicten in overheidsorganisaties. ‘Het moreel verval van de samenleving hoort thuis in de eeuwige dynamiek van generaties. Jongeren stellen het wereldbeeld van de vorige generatie in vraag, en dat leidt typisch tot een reactionaire houding van de ouderen.’

Dat gezeur over ‘de jeugd van tegenwoordig’ is dus zo oud als de mensheid zelf. Of toch minstens 2.400 jaar oud. Plato liet Socrates al verklaren dat de jeugd weer moest leren zich kleden, de wet respecteren en zwijgen in aanwezigheid van ouderen (De Staat, boek IV, 425b). In 1907 schreef The Atlantic over de individualistische jeugd en hun ‘aanbidding van het gouden kalf van het Zelf’. Het tijdschrift Life had het in 1968 over ‘The Generation Gap’ en dat de jongeren niet weten wat werken is. Acht jaar later kopte New York met ‘The Me Decade’. Iets minder hoofdletters, dat wel.

Evolutietheorie

Misschien is niet alleen de diagnose (het gezeur over de jeugd van tegenwoordig) eeuwenoud, maar zijn ook de symptomen dat. ‘Adolescenten zijn altijd die generatie “Me” geweest’, bevestigt professor sociale psychologie Alain Van Hiel (UGent). ‘Het is de leeftijd waarop je je eigen identiteit ontplooit. Uit onderzoek van 2010 blijkt dat jongeren – of ze nu jong zijn in de jaren 70, 80, 90 of nu – altijd meer narcistisch zijn dan oudere mensen. Maar de crisis van de adolescentie is sterker en duurt wel langer dan vroeger, omdat je meer dan ooit zelf keuzes moet maken. Vroeger lag je studie of beroep al ongeveer vast, net als je religie en ideologische overtuiging, en zelfs je partnerkeuze was meer voor de hand liggend. Nu moet je tussen je achttiende en dertigste je eigen weg zoeken, en dat leidt tot meer gerichtheid op het eigen ego.’

Kortom: mensen hebben dus nood aan zo’n fase. En is dat erg, dokter? Van Hiel: ‘Psychologisch onderzoek wijst uit dat mensen net tevredener zijn over een beslissing als ze die autonoom en in vrijheid konden nemen. Maar die vrijheid kent natuurlijk wel grenzen, en die worden doorgaans afgebakend door de ouders.’

Van Hiel voegt daar nog aan toe dat lang niet alle adolescenten met de ouders botsen, en dat we met zijn allen nogal sterk op het conflict zijn gericht. Ook de Nederlandse generatie-expert Aart Bontekoning vindt dat het nogal meevalt met het generatieconflict zoals omschreven in bijvoorbeeld Time Magazine. ‘De oudste generatie werknemers – de protestgeneratie – heeft net een heel positieve ervaring met de jongere werknemers. Ze vinden de twintigers heel sociaal en makkelijk om mee te werken. En de generatie hierna – nu nog op de middelbare school – belooft nog vrijer en zelfstandiger te zijn. Twintigers werken graag ontspannen, lachen veel, hechten naast hun job ook veel belang aan vrienden en vrije tijd. Dat is evolutionair slim: deze jongeren weten dat ze langer zullen moeten werken. En dan is de sfeer op het werk niet zo onbelangrijk.’

Horoscoop

Maar als jongeren altijd al meer narcistisch en ‘lui’ zijn geweest dan ouderen, moeten we misschien maar helemaal af van die generatie-labels. Platteau: ‘Natuurlijk zijn de jongeren van nu anders dan de jongeren in de jaren 50, maar je kunt mensen niet zomaar opdelen op basis van een geboortedatum. De termen “Babyboomers”, “Generatie X”, “Generatie Y” worden bedacht of gehanteerd door marketeers, die doelgroepen nodig hebben om reclames op te richten. En één keer die labels worden gebruikt, gaan mensen zich er ook nog eens in herkennen, net zoals ze zich ook herkennen in de eigenschappen van hun sterrenbeeld.’ Je kunt wel lekker tijdschriften verkopen met ‘Generatie Y’ op je cover, maar het is net zo wetenschappelijk als de horoscoop.

Oh boy is dus niet zozeer een film over één bepaalde generatie, maar over een periode in ons leven die velen onder ons doormaken. Het is de vorming van je volwassen ik. Het twijfelen, het gevoel dat je leven nergens heengaat: het hoort erbij. Wat voor de buitenwereld luiheid en narcisme is, is voor veel twintigers net een periode van moeilijke keuzes.

Voilà: een prima verdediging voor iedereen met een vader of moeder die de geldkraan wil dichtdraaien.

DS, 18-06-2013 (Jeroen Struys)