SpeedyPass

Laurent Parys


De oude vormen en gedachten zijn niet gestorven maar vorige week verrezen. Francis Fukyama, de man die beweerde dat we het einde van de geschiedenis hadden bereikt omdat kapitalisme en democratie vrijwel overal ingang hadden gevonden, heeft nog nooit zo fout geklonken. De SpeedyPass en de fraudekliklijn illustreerden dat het gelijkheidsdenken in onze contreien is doorgeslagen en dat totalitaire recepten blijven boeien.


In het pretpark Walibi, een privébedrijf, kun je voor een meerprijs meer attracties op één dag bezoeken dan met een standaardticket. De heisa in medialand was omgekeerd evenredig met de apathie die ons ontsporend overheidsbudget oproept, nochtans een pak schadelijker voor onze kinderen dan een minuutje langer wachten aan het Reuzenrad. Dat ‘niet alle kinderen gelijk zijn’ lokte afkeurende reacties uit van ethici, politici en de vox populi. De discussie over een pretticket kristalliseerde zo tot de vraag over het soort samenleving dat we nastreven.

Een maatschappij waar iedereen gelijk is en we de priorzegel en eersteklastreintickets afschaffen omdat niet gelijk zijn, schadelijk zou zijn? Als we die redenering doortrekken, trekken we best allemaal hetzelfde plunje aan. Dat past perfect in het mensbeeld van Peter Mertens van de communistische PvdA die consequent bevestigde dat twee soorten treincoupés niet in zijn visie passen. Ik geloof in gelijke kansen maar ook in de kracht van diversiteit, in een maatschappij waar hard werken loont en talent rendeert. Nu al betalen we bijna de helft van wat we verdienen aan de overheid die herverdeelt. Als we de SpeedyPass afschaffen, kiezen we voor een maatschappij waar de overheid beslist wat we met de overgebleven helft nog mogen kopen. Maar meer fundamenteel zeggen we dan ook dat het de moeite niet loont je te onderscheiden of risico te nemen. De boerderij van George Orwell waar alle dieren gelijk zijn maar sommige meer dan andere, stond vorige week in ons land.

Na het kapitalisme lag ook onze democratie onder vuur. 63 jaar na zijn dood stak Orwell vorige week een tweede keer zijn hoofd om de hoek, ditmaal met een ander boek: ‘1984’. De VS blijken Big Brother te spelen op het internet. Bij ons rekent de overheid op de burger om buren, collega's en ex-partners aan de galg te praten over dat verdachte nieuwe zwembad of die blinkende bolide. Dezelfde politici die zich verzetten tegen de SpeedyPass, lanceerden een anonieme kliklijn voor sociale fraude. De ethici vonden het ook dit keer een slecht idee omdat het voorstel de ‘fraude van de zwakkeren’ viseert. De vox populi haalde de schouders op.

Waar het hier echt over gaat, is een falende staat. Ons overheidsapparaat mag dan onverminderd groeien, met elke aanwas wordt het minder efficiënt. Een prima functionerende staat kan zijn kerntaken, het uitbetalen van sociale uitkeringen en het opsporen van fraude, behoorlijk vervullen. Daarom mogen we niet onverschillig blijven bij de selectieve verontwaardiging over een pretpasje en de collectieve onverschilligheid over een anonieme kliklijn. Het gaat hier over fundamentele keuzes. Want als we straks klikken over wie weigert te klikken, zitten we helemaal in de DDR. En in die staat hadden ze ook ervaring met rijen. Niet voor de Keverbaan maar voor de bakker.


DS, 17-06-2013 (Laurent Parys)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB