actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Vlaming heeft geen medelijden met rokers en drinkers

‘Wie ziek is, verdient mededogen'

BRUSSEL - Wie moet opdraaien voor de longkanker van een roker of de zorg voor een zwaargewonde dronkaard? De overheid, zegt Frank Vandenbroucke, gewezen minister van Sociale Zaken. ‘Al draagt iedereen in het leven een grote eigen verantwoordelijkheid.'

‘Een vrouw ligt in coma na een auto-ongeluk dat ze zelf heeft veroorzaakt door te veel te drinken en drugs te nemen. Moet de overheid voor haar verzorging opdraaien? Ja. Net zoals ze ook voor “onschuldige” patiënten betaalt. Ik ben het dus niet eens met een groot aantal Vlamingen.'

Frank Vandenbroucke (SP.A), professor aan de KU Leuven en de Universiteit Antwerpen, en gewezen minister van Sociale Zaken, Onderwijs en Werk, is onthutst over een onderzoek van de Studiedienst van de Vlaamse regering (SVR). Daarvoor werden 1.210 Vlamingen geïnterviewd over hun gezondheid en over wat ze denken van onze gezondheidszorg ( DS 13 maart ). Uit de studie blijkt dat meer dan een kwart van de Vlamingen, bijna 27 procent, geen medelijden zou hebben met een comapatiënte die zelf schuld heeft aan haar letsels. Volgens hetzelfde onderzoek vindt ook 22 procent van de Vlamingen dat een man die met een ernstige leverziekte kampt zijn verzorging uit eigen zak moet betalen als hij jarenlang te veel alcohol heeft gedronken. Naarmate een patiënt een grotere verantwoordelijkheid draagt voor een gezondheidsprobleem, zijn mensen dus minder bereid om de behandeling met publieke middelen te financieren.

Over waar de solidariteit van de maatschappij eindigt en de eigen verantwoordelijkheid begint, schreef Vandenbroucke voor Patrick Janssens' boek Voor wat hoort wat een heel hoofdstuk. ‘We kunnen niet oneindig solidair zijn', aldus Vandenbroucke. ‘Onze solidariteit werkt alleen goed, als iedereen ook een grote eigen verantwoordelijkheid draagt.'

Bijvoorbeeld voor een gezond leven. Of je voldoende beweegt, rookt en hoeveel alcohol je drinkt, heb je zelf in de hand.

‘Ja. Maar ons gedrag is heel sterk bepaald door hoe we zijn opgevoed. Wat onze ouders aan ons hebben meegegeven, maakt hoe we als volwassene leven. Je kan dus niemand zomaar veroordelen voor zijn ongezonde gewoonten. Je kan voor een stuk het slachtoffer zijn van je opvoeding.'

Iemand die rookt, heeft er dus niet zelf voor gekozen?

‘Die uitspraak is een brug te ver. Maar onze opvoeding speelt mee, en dat mogen we niet vergeten.'

Als minister van Onderwijs hebt u beslist dat ouders van kinderen die twee jaar na elkaar hardnekkig spijbelen, hun schooltoelage verliezen. Dat is toch ook verkeerd gedrag bestraffen.

‘Ik sta daar ook nog altijd achter, juist om de verantwoordelijkheid die ouders hebben voor hun kinderen en het onderwijs van hun kinderen. Maar ik zou er nooit mee instemmen dat ouders ook het kindergeld verliezen. Dat is om te beginnen een veel hoger bedrag dan de schooltoelage. Met het schrappen van het kindergeld straf je een heel gezin vrij fors, dus ook de kinderen. En net hen moeten we beschermen voor de armoedespiraal.'

‘Ook al gaat het bij de schooltoelage om een kleiner bedrag dan bij het kindergeld, toch is het schrappen van de studietoelage belangrijk als signaal: de schooltoelage dient om naar school te gaan. Als iemand van de samenleving profiteert, volgt er een sanctie. Net zoals de overheid ook de werkloosheidsuitkering mag terugschroeven voor mensen die niet bereid zijn om werk te zoeken.'

Wat is het verschil met een sanctie voor een ongezonde levensstijl?

‘Als je een operatie moet ondergaan omdat je ziek bent, profiteer je niet van de samenleving. Dan ben je ziek. In zo'n kwetsbare situatie moet je hulp krijgen. Dat heeft alles te maken met het mededogen dat we voor elkaar moeten hebben, ongeacht wat er voorafgaat aan een ziekte.'

‘Wie gezond leeft, profiteert overigens van zijn levensstijl. Niet ziek zijn is nu eenmaal aangenamer dan wel ziek zijn.'

En dus moet een gezonde levensstijl ook niet extra beloond worden, zoals de Nederlandse Raad voor Gezondheid voorstelt ( zie inzet, red. )?

‘Nee, want ik vraag me af of zo'n financiële prikkel mensen gezonder doet leven. Hoe bepaal je trouwens in de praktijk of iemand gezond of ongezond leeft?'

‘Hoge belastingen op sigaretten kunnen voor mij wel. Ik heb in principe ook niets tegen de vettaks.'

Zijn belastingen dan het enige dat de overheid kan doen om burgers aan te zetten om gezonder te leven?

‘Kinderen moeten al op school leren wat een gezonde levensstijl is. En de overheid moet in haar richtlijnen benadrukken dat artsen kordaat moeten optreden tegenover hun patiënten als dat nodig is. Het kan niet door de beugel dat wie cholesterolverlagers krijgt, frietjes met mayonaise blijft eten. Een arts moet duidelijk maken aan de patiënt dat hij ook zijn levensstijl moet veranderen. Maar de terugbetaling van de medicatie is daar niet aan gekoppeld.'

Ook als de patiënt niet luistert naar zijn huisarts?

‘Huisartsen moeten een autoriteit zijn voor hun patiënten. En tegelijkertijd moeten ze toegankelijk zijn voor iedereen. Dat is nodig om armen te helpen. Nu stellen te veel mensen hun zorg uit omdat de financiële drempel voor een behandeling te hoog is.'

‘Kansarmen met een ongezonde levensstijl die wel een vaste huisarts hebben, mogen zeker niet door hem bestraft worden. Dat zou hen kunnen doen afhaken, zodat ze zich niet meer laten behandelen. Op die manier zou het verschil in gezondheid tussen arme mensen en rijke mensen nog groter worden dat het nu al is.'

Vindt u dat alle patiënten evenveel recht hebben op een behandeling? Bijna de helft van de Vlamingen vindt dat niet-rokers bij een hartoperatie voorrang moeten krijgen op rokers.

‘Zouden we dan ook moeten vinden dat artsen op een spoeddienst keuzes moeten maken als twee gewonden van een auto-ongeluk tegelijk worden binnengebracht? Degene die geen schuld treft, krijgt voorrang op de gewonde die het ongeluk heeft veroorzaakt? Dat zijn moreel fundamenteel foute discussies. Wie gewond is, mogelijk levensbedreigend, moet alle nodige hulp krijgen.'

‘Als een mens zo kwetsbaar geworden is dat zijn toekomst op het spel staat, moeten we hem eerst uit die situatie helpen, los van de oorzaak. Pas als de patiënt hersteld is, kan hij weer zijn verantwoordelijkheid opnemen. Geef de schuldige van een auto-ongeluk een fikse boete en leg een rijverbod op. Maar verzorg hem eerst zoals je alle andere patiënten zou verzorgen.'

‘Artsen zijn overigens verplicht om zieken te helpen. Daar mag niemand tussenkomen. Ook de overheid niet.'

DS, 14-03-2013 (Maxie Eckert)