Ramses III, die wordt beschouwd als de laatste grote farao uit het oude Egypte, is de keel overgesneden na een samenzwering, aangestuurd vanuit zijn harem. Dat heeft de Duitse wetenschapper Albert Zink, ook bekend van de ijsmummie Ötzi, aangetoond.

Hoe is Ramses III, de tweede farao uit de 20e dynastie, aan zijn einde gekomen? Het 3.000 jaar oude mysterie lijkt nu opgelost na uitgebreid onderzoek op de mummie. Ramses III regeerde al sinds 1186 voor Christus en hij is 65 jaar geworden.

In "De gerechtelijke papyrus", een document uit die tijd dat bewaard wordt in Turijn, is al sprake van een samenzwering vanuit de harem van de farao. De feiten speelden zich af in 1156 voor Christus en er zouden zo'n 30 verdachten veroordeeld zijn. Maar het lot van Ramses III bleef onduidelijk. Zijn mummie is op het einde van de 19e eeuw ontdekt en eerdere radiografieën toonden geen levensgevaarlijke verwondingen aan.

Dat leidde tot de hamvraag die geschiedkundigen decennialang in de ban heeft gehouden: is de koning tijdens een wilde nacht vermoord, of raakte hij slechts lichtgewond en stierf hij later?

Amulet in de keel gepropt

Het team van Albert Zink heeft zich op de kwestie gestort. Zink is bekend van zijn ontdekking van ijsmummie Ötzi, die in 1991 werd ontdekt in de Alpen.



Het team heeft de mummie van Ramses III onderworpen aan de nieuwste technologieën van medische driedimensionale beeldvorming en computergestuurde röntgenfotografie. Plots ontdekten de wetenschappers een zware wonde in de keel. Tot nu toe was die wonde nooit opgemerkt. "De wonde is ongeveer 70 millimeter groot en gaat tot in het bot. De luchtpijp is doorboord met een mes of ander scherp voorwerp", stelt het onderzoek dat vandaag gepubliceerd wordt door the British Medical Journal.

"De grootte en de diepte van de wonde zijn van die aard dat het slachtoffer, Ramses III, meteen overleden is", zo klinkt het als in een autopsierapport.

En in de keelwonde troffen de oudheidkundigen nog een verrassing aan: een stenen amulet, bekend als het "Oog van Horus", dat volgens de Egyptenaren een helende kracht had. Ramses III is dus met de amulet in de keelwonde gemummificeerd, wat er geen twijfel meer over laat bestaan dat hij gestorven is bij de samenzwering.

En wie heeft het gedaan?

Koningin Tiyi was een van de vrouwen uit de harem van Ramses III. Zij moet het brein zijn achter de staatsgreep waarbij "de laatste grote farao" is vermoord.

Hoewel ze in de harem zit en dus geen contact met de buitenwereld mag hebben, slaagt ze erin een complot op te zetten samen met enkele hoge militairen en een priester.



Het doel van het complot: Ramses III uitschakelen tijdens een wilde nacht in de harem. En waarom? Tiyi wil Pentaour op de troon, de zoon die ze samen met Ramses III heeft. Ook Pentaour zelf zat mee in het complot.
Want de wettige opvolger, de erfgenaam van Ramses III was niet Pentaour, maar de zoon van Ramses en Isis, zijn eerste vrouw.

Tiyi dacht bovendien dat er een maatschappelijk draagvlak zou zijn voor een wissel aan de macht. Het rijk lijdt niet alleen verliezen aan de oostgrens. Op dat moment heerst grote sociale onvrede in Egypte: terwijl de farao in grote luxe leeft, worden de arbeiders nauwelijks betaald en neemt de hongersnood toe. Volgens geschiedkundigen vond in die periode ook de eerste staking ooit plaats.

Het complot is dus succesvol, zo blijkt nu, 3.000 jaar later. Handlangers van Tiyi en Pentaour steken Ramses III met een mes in de keel. Hij overlijdt meteen in het bijzijn van zijn harem.

Nog een mysterie: van wie is het andere lijk?

Toch hebben Albert Zink en zijn team nog niet alle mysteries ontrafeld. In de schuilplaats waar de mummie van Ramses III aangetroffen is, is ook een ander lijk ontdekt. Daar gaat hun onderzoek nu op voort.

Het is het lichaam van een man van 18 tot 20 jaar oud. Hij is niet omzwachteld in doeken, maar in geitenhuiden. Die stof wordt door de oude Egyptenaren als ritueel onrein beschouwd, haram als het ware.

Het vermoeden is groot dat het om het lichaam van Pentaour gaat. Wellicht werd hij als straf voor zijn bijdrage aan het complot verplicht om zichzelf te doden, waardoor hij geen leven na de dood zou hebben. Dat werd beschouwd als de hoogste vorm van vernedering.

DNA-onderzoek wees al uit dat het om een zoon van Ramses III gaat. Maar om zeker te weten dat het om Pentaour gaat, moeten de wetenschappers ook het DNA van koningin Tiyi hebben. En jammer genoeg is haar mummie nog niet teruggevonden.



Bron - VRT Deredactie.be di 18/12/2012 - 08:11

Prachtige ontknoping van een 3000jaar oud moordcomplot. Zeer relevant voor de geschiedenisstudenten van het 1e jaar. Ik blijf het fascinerend vinden hoe ze nu, met behulp van nieuwe en moderne technieken, nieuwe inzichten kunnen geven in een geschiedenis van 3 millennia oud.