Tijdbommen onder de Europese Unie


De Europese Unie lijkt steeds meer op een vulkaan die op uitbarsten staat. De onderhandelingen over de zevenjarige begroting werden afgebroken. Hoewel de Britten zich redelijk coöperatief opstelden, kwamen de EU-leiders er niet uit en gaan ze in januari verder. Deze week werd het Griekse probleem even geparkeerd. In 2022 moet de schuld minder dan 110 procent van het bruto binnenlands product bedragen. De leningen mogen nu tot 2040 doorlopen. Maar het kwijtschelden van de schuld is feitelijk begonnen, ook al willen politici ons iets anders wijsmaken.


Nederland krijgt een eerste rekening gepresenteerd van 980 miljoen euro over een periode van veertien jaar. Door dat politieke gedraal en gedraai wordt de legitimiteit van de EU in hoog tempo ondermijnd.

Dit proces wordt versterkt nu de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling voorspelt dat de eurozone ook volgend jaar in een recessie zal verkeren. Die recessie zal ingrijpende nieuwe bezuinigingen eisen, het Griekse probleem verergeren en de maatschappelijke stabiliteit aantasten. Uit angst voor sociale onlusten willen regeringen van de noordelijke lidstaten voorkomen dat de rekening van de recessie bij hun burgers wordt neergelegd, terwijl om diezelfde redenen de zuidelijke lidstaten aandringen op meer geld uit dat rijkere noorden. Geen fijne basis voor de verdieping van de Unie.

In crisistijd neemt het egoïsme toe. Nationalisme steekt in vrijwel alle landen de kop op. In Schotland, Vlaanderen en Catalonië viert het separatisme hoogtij. De Catalaanse president Artur Mas, die aanstuurde op een referendum over onafhankelijkheid, verloor, maar separatistische partijen hebben na de verkiezingen in Catalonië de meerderheid. Separatistische regio's houden niet van hun land, maar wel van de EU. Maar op zijn best kunnen die regio's pas jaren na een aanvraag lid van de Unie worden. In de tussentijd worden in diezelfde Unie gaten geslagen en wordt de cohesie verder ondermijnd.

De angst voor een grexit waardoor een kettingreactie in de zuidelijke eurozone kan ontstaan, is even van de baan, maar heeft plaatsgemaakt voor angst voor een brixit. De Britten hebben nooit veel met Europese integratie gehad. Ze hebben door hun historisch speciale relatie met de VS, hechte banden met de voormalige koloniën, hun achterhaalde idee nog altijd een grootmacht te zijn, hun historisch beladen relatie met de continentale machten Duitsland en Frankrijk én het feit dat ze geïsoleerd op een traditierijk eiland wonen, nooit veel opgehad met het vasteland van Europa. Ze willen een vrijhandelszone, geen club die zich met hun binnenlandse zaken bemoeit. Veel burgers en politici op het vasteland zijn het daar mee eens. Een brixit heeft daarom onvoorspelbare gevolgen voor de Unie zelf.

In al deze gevallen overheerst het sentiment. Er zijn geen overtuigende argumenten dat landen beter af zijn buiten de Unie of met minder Unie. De opkomst van landen als China, toenemende grondstoffenschaarste en effecten van klimaatverandering eisen Europese eenheid en krachtdadig politiek leiderschap. Precies om deze reden waarschuwde Tony Blair deze week voor een brixit. Ook voor hem is het mengsel van populistische, feitenvrije politiek en toenemend nationalisme een tijdbom onder de Unie.


Trouw, 01-12-2012 (Rob de Wijk)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB