actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Stop deze depressie nu

Paul Krugman, Stop deze depressie nu

De crisis kan in een handomdraai worden opgelost, schrijft Paul Krugman, winnaar van de Nobelprijs voor economie. Als de beleidsmakers maar zouden inzien dat Keynes gelijk had.

Goofs heten ze in het filmjargon: details die niet kloppen. Een auto die nog niet op de markt was in de tijd dat de film zich afspeelt, een glas dat nu eens leeg en dan weer vol is, een kogelhuls die niet past in het wapen waarmee geschoten is. Op gespecialiseerde filmsites worden er hele lijsten van bijgehouden.

De Amerikaanse econoom Paul Krugman vermeldt er ook een in zijn nieuwe boek, Stop deze depressie nu. In de beroemde film It's a wonderful life uit 1946 wordt hoofdrolspeler Jimmy Stewart geconfronteerd met een run op zijn bank. ‘Kan niet', schrijft Krugman. ‘Vlak na de Tweede Wereldoorlog waren deposito's al gegarandeerd en ouderwetse bankruns verleden tijd.'

De passage toont aan dat Krugmans boek niet saai is – hij citeert onder meer ook uit Stagecoach van John Ford. En ze laat meteen ook zien waar hij economisch staat: aan de kant van de pleitbezorgers voor een actief overheidsingrijpen om marktexcessen te voorkomen en om de gevolgen ervan te genezen. De regulering waarnaar hij verwijst, was een gevolg van de Grote Depressie uit de jaren 30, waarmee Krugman de huidige crisis veelvuldig vergelijkt. Dat hij in zijn titel voor het woord ‘depressie' kies in plaats van ‘crisis', is veelzeggend.

Graag meer schulden

Krugman, hoogleraar aan de Universiteit van Princeton, is een van de meest spraakmakende economen van de VS. Hij bereikt wereldwijd een enorm publiek via zijn blog op de website van Th e New York Times, die hij ook wereldkundig maakt aan de 834.000 volgers van zijn Twitter-account. Wie hem volgt, weet dat hij onvermoeibaar het neoliberale discours van de Republikeinen ontzenuwt, die pleiten voor minder overheid, kleinere begrotingstekorten en schuldafbouw. Krugman is een ‘neokeynesiaan' die vindt dat de overheid een actief stimulerend beleid moet voeren in crisistijden. Ideologisch is hij verwant aan Paul De Grauwe, een van de weinige niet-Angelsaksische economen die hij in zijn boek citeert.

Krugman schrikt niet terug voor omstreden economische standpunten. Een einde maken aan de crisis ‘zou ongelooflijk gemakkelijk moeten of kunnen zijn', schrijft hij. Hoe? ‘Door een stortvloed aan nieuwe overheidsuitgaven.'

Zoiets schrijven is voor veel hedendaagse economen erger dan vloeken in de kerk. Bezuinigen is immers de dominante doctrine. Maar Krugman is als een rasechte columnist dol op het verdedigen van controversiële standpunten. Hij doet dat met geloofwaardige argumenten. Je moet sterk in je schoenen staan om aan het eind van het boek niet door hem overtuigd te zijn. Systematisch ontkracht hij alle mogelijke bezwaren tegen zijn voorstellen. Mogelijke schade door uit de hand lopende begrotingstekorten is ‘hypothetisch', want ondanks megatekorten is de Amerikaanse rente laag. Een hoge staatsschuld is ‘geen ramp', want kan met wat inflatie en groei beheersbaar blijven. Meer inflatie is volgens Krugman mede om die reden zelfs wenselijk. En dan de vraag der vragen: kan je een schuldencrisis oplossen met meer schulden? Ja, dat kan heel goed, schrijft Krugman, en hij legt helder en begrijpelijk uit waarom.

Obama en de eurocrisis

Met sardonisch venijn beschrijft Krugman dat de huidige crisis bewijst hoezeer de anti-Keynes-beweging van de laatste decennia ernaast zat. Deregulering? De markten hun ding laten doen? We hebben gezien waartoe het leidt. Stuk voor stuk haalt hij de ‘Keynesofoben' door de gehaktmolen. Greenspan, Fama, Barro, Lucas en natuurlijk Friedman: allemaal moeten ze eraan geloven. ‘Terwijl de antikeynesianen victorie kraaiden, liep hun eigen project spaak'.

Dat Krugman Keynes als zijn grote held beschouwt, is overduidelijk. Al op de tweede pagina van de inleiding haalt hij de Britse econoom instemmend aan. Dat Keynes aan een herwaardering toe is, spreekt volgens Krugman voor zich, maar helaas heeft hij maar weinig medestanders. Zelfs president Obama, die op het oog een beleid voert dat Krugman zou moeten kunnen waarderen, krijgt kritiek: hij doet te weinig en gaat niet doortastend genoeg te werk.

Krugmans boek is geschreven voor een groot publiek. De stijl is toegankelijk en jargon wordt vermeden. Krugman slaagt erin ingewikkelde dingen helder uit te leggen. Dat geldt ook voor het hoofdstuk over de eurocrisis – misschien juist wel omdat Krugman Amerikaan is en dus met de nodige distantie en nuchterheid over het europroject kan schrijven.

Een neutrale analyse van de crisis is het boek niet. Krugman verdedigt controversiële stellingen, en probeert het ongelijk van zijn tegenstanders aan te tonen. Dat het boek eenzijdig en hier en daar misschien een beetje pamflettair is, zou je als bezwaar kunnen zien. Maar dat wordt ruimschoots goedgemaakt door de heldere inzichten die Krugman biedt in de werking van een economie in crisis.

DS, 07-09-2012