actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Tien mythes over Europa

Met Europa als een van de centrale thema's van de komende verkiezingen, is het goed de clichés, oneliners en holle retoriek op waarheid te toetsen. De Groene Amsterdammer maakt een begin met tien euromythes.

De mythes verschenen afgelopen juni in De Groene Amsterdammer. Presseurop plaatste ze deze week online.

Mythe 1: Europa is ondemocratisch. 'De EU als geheel is natuurlijk niet één staat met één parlement dat één regering controleert. Het is een samenspel van 27 nationale democratieën en een stukje Europese democratie', citeert De Groene Luuk van Middelaar, auteur van De passage naar Europa en lid van het kabinet van EU-president Herman Van Rompuy.
Zouden we anders willen? Nee, want anders, dat betekent een Europese regering, met meer overdracht van soevereiniteit.
'Het echte democratische gat zit nu bij de nationale parlementen', meent hoogleraar politicologie Rinus van Schendelen. 'Zij zijn achtergebleven in de europeanisering'. Waarmee de hoogleraar wil zeggen dat het democratisch tekort een stuk kleiner zou zijn als de nationale parlementen hun controlerende werk goed zouden doen.

Mythe 2: in Brussel regeren de lobbyisten. Ja, er zijn veel lobbyisten in Brussel, aldus De Groene. Daar is niets mis mee, zeggen voorstanders, want Brussel kan gebruik maken van de inhoudelijke kennis van de lobbyist. En het creëert tegelijkertijd draagvlak. Maar 'acht op de tien keer wint degene met het meeste geld', zegt Erik Wesselius van Corporate Europe Observatory. In sommige sectoren is het evenwicht volledig zoek.

Mythe 3: de EU geeft te veel geld uit. Een van de grootste kostenposten in de EU is het landbouwbeleid. Iets waar vele kritiek op is en ondertussen wordt afgebouwd. Dan is er een tweede grote kostenpost; het cohesiefonds dat geld van rijk naar arm verdeelt. Daarbij zijn twee probleem. Ten eerste wordt het geld vaak niet uitgegeven bij gebrek aan projecten. Ten tweede is het nagenoeg onmogelijk te achterhalen waaraan het geld van de cohesiefondsen is besteed.

Mythe 4: de EU kost ons miljarden. Nederland is nettobetaler, maar moet volgens politicoloog Hans Vollaard de afdracht 'als een soort contributie voor de vrije markt' beschouwen. De Groene: '... die opbrengsten zijn in 2011 vrij nauwkeurig berekend door het Centraal Planbureau: de vrije interne markt levert de Nederlanders gemiddeld een maandsalaris per jaar op, en de euro maximaal een weeksalaris. Veel meer dus dan die netto afdracht.'
De vraag bij deze mythe is natuurlijk: hoe groot zouden de opbrengsten uit de handel zijn zonder de interne markt.

Mythe 5: de EU wordt groter en groter. Er wordt vaak over gesteggeld of de grens bepaald wordt door geografie, democratie, politici of de kiezers', schrijft De Groene. 'Het antwoord is: door allemaal. En daarom is het idee dat de Unie almaar verder uitdijt ook niet juist.'
Een duidelijk oostgrens is er niet, maar wel een zuidgrens. Democratie heeft te maken met de Kopenhagencriteria waar ook het vage 'waardengemeenschap' onder valt. Turkije en Rusland vallen buiten die gemeenschap. Politici tot slot zullen niet uitbreiden als dat de bestuurbaarheid van de EU onmogelijk maakt. Wat dat betreft lijkt de grens bereikt.

Mythe 6: de EU is niets meer dan een stroperige bureaucratie. Puur cijfermatig is de verhouding ambtenaar Europees burger 1 op 10.000. Daarmee steekt de EU gunstig af ten opzichte van de lidstaten, maar die vergelijking gaat mank. Lidstaten hebben andere taken. Politicoloog Ben Crum beaamt dat Brussel bureaucratisch is, maar vindt dit geen negatieve kwalificatie. 'Als je subsidies wilt verdelen over 27 landen, dan is bureaucratie het enige middel om het te controleren. Veel mensen die klagen over bureaucratie zijn ook de eersten die klagen over subsidies die naar niet-benutte olijvenplantages gaan. Het is het één of het ander. Ik denk niet dat Europa, gezien de omstandigheden, overdreven bureaucratisch is'.

Mythe 7: de EU schrijft 80 procent van onze wetten voor.
Utrechtse bestuurskundige Sebastiaan Princen stelt dat zowel voor- als tegenstanders er belang bij hebben de invloed van Brussel heel groot voor te stellen. 'Voor voorstanders is het een teken dat verzet zinloos is en we wel mee moeten met Europa. Voor tegenstanders is het een duidelijk bewijs dat er een nieuwe superstaat aan het ontstaan is waarbij wij geen enkele ruimte meer hebben'.
En die 80 procent? Een fabel. Diverse onderzoeken laten zien dat ongeveer een op de vijf wetten zijn beïnvloed door Europa.

Mythe 8: de EU overspoelt ons met zinloze regels. De Gentse politicoloog Hendrik Vos over pietluttige regels over het surprise-ei. 'Een paar jaar geleden stikte in een van de lidstaten een baby in zo'n surprise. Toen gingen er stemmen op om ze te verbieden, terwijl andere landen dat niet wilden. Dan heb je een probleem op één Europese markt.'
De kleine, vaak idiote regeltjes moeten de markt open houden. Zo stelt Brussel eisen aan de palletjes op geisers. Pim van Ballekom, ooit verantwoordelijk voor dit soort regeltjes: 'Eerst dacht ik: wat een onzin. Maar zonder die regels sta je landen toe hun markt af te sluiten. Dan eist Italië dat er alleen geisers met een Italiaans palletje verkocht mogen worden.'

Mythe 9: de EU leidt tot verlies van de nationale identiteit. Niet waar, aldus De Groene. 'Onderzoek na onderzoek wijst uit dat burgers zich in eerste instantie associëren met hun eigen land en in veel mindere mate met Europa - wat dat dan ook is.' Toch geldt dat niet voor ieder land. In Oost-Europa, Italië en België bestaat een sterke nationale identiteit naast een sterk gevoel Europeaan te zijn. Ten tweede vergroot de crisis het gevoel van verbondenheid, al is dat iets anders dan een gemeenschappelijke identiteit.

Mythe 10: de EU schrijft ons de begroting voor. Monetaire bevoegdheden zijn overgedragen, maar de begroting, die komt nog altijd uit Den Haag. Toch is met het nieuwe begrotingspact veel fiscale soevereiniteit richting Brussel verhuisd. Dat was de enige manier om landen als Griekenland, Italië, Ierland en Portugal tot begrotingsdiscipline te dwingen. Dat raakt ook de begroting. Zolang het tekort binnen de afgesproken grenzen blijft (geen drie procent maar een half procent) is er niets aan de hand. Loopt het tekort op, dan krijgt Brussel inderdaad meer invloed op de nationale begroting. Daarvoor geldt: hoe meer aan het Europese infuus, des te minder de begrotingsvrijheid.

Trouw.nl, 03-08-2012 (Marco Visser)