Volk redeloos, land reddeloos, regering radeloos


Wie denkt dat in België politieke partijen om een ‘verhaal' verlegen zitten, aan verwarring ten prooi zijn en worstelen met de Europese crisis, moet dezer dagen over de grens kijken naar onze noorderburen. In zijn land, zegt BAS HEIJNE, zijn politici bang van hun eigen schaduw.


Afgelopen donderdag keek ik naar het verantwoordingsdebat in de Tweede Kamer. Ik ben er nog niet van hersteld.

De politici leken er zin in te hebben, dus het lag aan mij. Natuurlijk werd er niets verantwoord. Niet raar, er staan verkiezingen voor de deur. Er werd ook geen verantwoordelijkheid genomen – dat was al een stuk ergerlijker. En vooral kon je zien dat de komende verkiezingen geen nieuw hoofdstuk inluiden, omdat ze het gevolg zijn van een diepe politieke crisis.

Hoezo? De meeste politieke partijen hebben niet alleen veel te verliezen. Ze hebben al schrikbarend veel verloren. CDA (christendemocraten), VVD (liberalen), GroenLinks, PVV (de partij van Geert Wilders), PvdA (sociaaldemocraten) – al deze partijen zijn de afgelopen tijd in het ongerede geraakt. Er wordt geworsteld met gebrek aan leiderschap, een te dwingende partijstructuur, het ontbreken van partijstructuur, het zoeken naar een verhaal, een te flets verhaal. Zulke partijen kunnen nooit over hun eigen schaduw heen springen – ze zijn bang voor hun eigen schaduw.

De regeringspartijen kampen met gefnuikte bravoure. De brutale triomfantelijkheid waarmee dit kabinet werd ingezet, is nu al onvoorstelbaar. Honderddertig op de snelweg, een opgestoken middelvinger naar het Scheldeverdrag, de dierenpolitie – leuke dingen voor niet zulke leuke mensen. Het vereist heel wat politieke acrobatiek om ons nu te doen geloven dat dezelfde politici die nog maar kort geleden grijnzend met deze onzin aankwamen, ons nu uit de crisis zullen halen.

Terwijl alles kraakt en het pleisterwerk van de muren valt, blijft Mark Rutte (ontslagnemend premier, VVD) mechanisch volhouden dat hij alles onder controle heeft. Het CDA speelt Jezus – vol goede bedoelingen, bereid om zichzelf schuldeloos te offeren voor een beter Nederland, op het laatste moment door Judas verraden. Wilders doet botweg alsof hij er helemaal nooit bij geweest is. Geen kiezer die het echt gelooft, maar wat moet je – als we de aandacht nou maar op de ongeloofwaardigheid van de ander vestigen, dan krijgt iedereen er vanzelf wel weer zin in.

Dat wordt de inzet: ongeloofwaardige politici die andere politici gebrek aan geloofwaardigheid verwijten. Er loopt nu een scheidslijn tussen de partijen die bereid zijn de beker van de eurocrisis helemaal tot de bodem leeg te drinken – om erger te voorkomen – en de partijen die de illusie in stand houden dat Nederland in een handomdraai weer autonoom en soeverein zou kunnen worden – het is toch een schande dat je oude moeder één keer per dag gewassen wordt, terwijl Nederland een ‘blanco cheque voor veertig miljard' (sic) voor Europa tekent? Net als bij de islam is het weer de straat tegen de staat.

Beide posities zijn inderdaad ongeloofwaardig. De eurocrisis is het resultaat van overreach – omdat het geld voor het opscheppen lag, veronderstelde men een stabiliteit en een gezamenlijkheid die er nooit was. Nu zitten we met de gebakken peren, maar in de tijd zelf was vrijwel niemand ertegen – ook de (toen nog) liberaal Geert Wilders niet.

Nu exploiteert deze volop de gevolgen van zijn eigen misvatting. Geen van zijn kiezers denkt dat Nederland werkelijk uit Europa zal stappen, maar geen van zijn kiezers dacht ook dat de Koran in Nederland verboden zou worden. Het gaat om de emotie. En de emotie is blinde woede. Soms wil een mens, schreef Dostojewski, gewoon iets stuk maken.

Ik wil niet naïef zijn, maar een crisis vraagt om politici die niet al te partijgebonden zijn, die een brug kunnen slaan tussen de kleine wereld van de persoonlijke besognes en de grote wereld van het publieke belang, om politici die niet zo opzichtig met hun doelgroep bezig zijn, maar iets uitstralen dat het belang van hun achterban overstijgt.

Wat uitstraling betreft had Mark Rutte, met een beetje hulp van anderen, zo iemand kunnen zijn. Hij heeft het tijdens zijn eerste kabinet verknald. Nu kampt hij met het imago van een holle opportunist, een mooi-weer-politicus die blijft volhouden dat het mooi weer is zelfs wanneer het plenst. Dat is geen leiderschap.

Volk redeloos, land reddeloos, regering radeloos. De ademloze verkiezingsstrijd zal die crisis alleen maar bevestigen.


DS, 26-05-2012 (Bas Heijne)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB