Aversie tussen VLD-top en CD&V schaadt politieke landschap


De belevenissen van Marc Verwilghen in Straatsburg vormden opnieuw een ontluisterend bewijs van de totaal fout gelopen relatie tussen liberalen en christen-democraten. Deze viscerale afkeer is politiek niet gezond.


IK vrees dat we de komende maanden geen enkele steun moeten verwachten voor om het even welke benoeming, zelf niet voor de kleinste.'' Een christen-democratische toppoliticus maakte zich donderdagmorgen niet de minste illusies.

Niet iedereen bij CD&V is onverdeeld gelukkig met de manier waarop gewezen Vlaams minister-president Luc Van den Brande schaamteloos het vuur uit de sloffen liep voor een onbekende Pool. Niet dat federaal minister van Energie Marc Verwilghen (VLD) zo'n briljante kandidaat was voor de post van mensenrechtencommissaris bij de Raad van Europa. Maar het had allemaal wat minder exhibitionistisch gemogen.

Even goed begreep ook niet iedereen bij de VLD waarom premier Guy Verhofstadt zijn uitgebluste minister met een niet geringe stemverheffing verplichtte om aan de tweede stemronde deel te nemen. Vormde dat een bewijs van zijn voluntaristische inborst of wilde de eerste minister Verwilghen tot op het bot vernederen?

,,De problemen in de Wetstraat 16 zijn nu een stuk minder groot dan wanneer Verwilghen het pleit zou hebben gewonnen'', suste een topliberaal. Hij zinspeelde op de mogelijke komst van Jean-Marie Dedecker en Rik Daems in de federale en/of de Vlaamse regering. Het bespaart de VLD-leiding een vervelende keuze.

De komst van Jean-Marie Dedecker naar de Vlaamse regering wordt zeker geen cadeau voor Vlaams minister-president Yves Leterme. Letermes regering heeft zich door een zakelijke aanpak een puike reputatie opgebouwd. Woelwater Dedecker kan dat beeld bijstellen, met alle gevolgen voor Letermes populariteit en die van zijn partij.

Niet dat het meteen de grootste zorg van de VLD is. De relaties tussen de christen-democraten en liberalen zitten al langer onder het vriespunt. Historisch gezien is dat ongewoon. Zeker op socio-economisch vlak zijn er tussen VLD en CD&V meer raakpunten dan bijvoorbeeld tussen socialisten en liberalen. Een grote meerderheid in Vlaanderen zou zo'n rooms-blauw socio-economisch beleid ook best smaken. In het verleden hebben rooms-blauwe regeringen bovendien goed gefunctioneerd.

Eind jaren tachtig liep het evenwel mis. Na de parlementsverkiezingen van eind 1987 wilde Wilfried Martens verder met de liberalen. Een te krappe meerderheid in de Senaat deed hem na ettelijke loodzware formatiemaanden van mening veranderen. Guy Verhofstadt, vice-premier van 1985 tot 1987, verkaste van de ene dag op de andere naar de oppositie. En die kuur zou lang aanslepen.

De liberaal koesterde zijn revanchistische gevoelens. De publicaties van de ultraliberale Burgermanifesten en de VLD-voorstellen omtrent sociale zekerheid zetten de verhoudingen verder op scherp. Voor de christen-democraten werd ,,de VLD van Verhofstadt'' een onaanvaardbare partner. Dat Verhofstadt na de oprichting van de VLD in 1992 ook even probeerde om wat christen-democraten met mandaten weg te lokken, gooide olie op het vuur.

Voor Verhofstadt was het duidelijk: als het even kon zou hij een paarse regering brouwen. Eind 1991 bleken de geesten nog niet rijp. Verhofstadt deed zoveel beloften aan de PS van Guy Spitaels dat de toenmalige SP van voorzitter Frank Vandenbroucke wantrouwig werd. De Vlaamse socialisten hadden verder een slecht gevoel bij de mogelijke eerste minister - Verhofstadt zelf, die was zijn imago van Baby Thatcher nog niet kwijt - en vreesden kuiperijen van de christelijke vakbond.

Na de dioxinecrisis en de voor de Vlaamse christen-democraten rampzalige verkiezingen van 1999 brak voor Verhofstadt hét moment aan. De eerste paars-groene regering was een feit. Het kleineren van de christen-democraten werd een liberale way of life . Het warrige, haast wanhopige oppositiebeleid van CD&V-voorzitter Stefaan De Clerck legde dat geen strobreed in de weg. Het openbaar overnamebod van VLD-voorzitter Karel De Gucht op een deel van de christen-democraten, onder leiding van voormalig CVP-voorzitter Johan Van Hecke, vormde de slagroom op een gênante taart.

De VLD-kijk op het politieke landschap blaakte niet echt van nederigheid. De partij dichtte zichzelf een centrumrol toe - zelfs met het predikaat volkspartij - en bestempelde CD&V haast consequent als een conservatief clubje dat voortaan slechts goed zou zijn voor een rolletje in de marge.

Ondertussen zijn de verhoudingen flink bijgesteld. Maar met uitzondering van Bart Somers bleef de vijandige houding bij de VLD-top ten aanzien van CD&V ongewijzigd. Dat viel goed op tijdens de onderhandelingen bij de vorming van de Vlaamse regering. Mathematisch waren CVP, SP.A en VLD op elkaar aangewezen. Maar de liberalen verwelkomden de winnaar niet van harte.

Guy Verhofstadt en Patrick Dewael laten ook geen kans onbenut om tijdens interviews de draak te steken met het vermeende gebrek aan charisma van de Vlaamse minister-president. De afkeer van het duo voor Leterme excelleerde tijdens de onderhandelingen over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Hoewel de VLD het onderwerp zelf mee op de agenda zette, wilden Verhofstadt en Dewael er hun borst niet voor nat maken. De onderhandelingen mislukten en Leterme leed zwaar gezichtsverlies. Verhofstadt trapte vervolgens met enkele complottheorieën nog na.

Deze vete vermaalde de afgelopen week Marc Verwilghen. De twee partijen moeten zich nu de vraag stellen wie daar beter van wordt. De buitenlandse reputatie van België alvast niet. Politiek gezien lijken de twee na de verkiezingen van 2007 ook tot samenwerken gedoemd. Als Verhofstadt, Dewael en De Gucht na 2007 nog een vooraanstaande rol willen spelen, dan beginnen ze beter maar te wennen aan de realiteit dat CD&V nog steeds meedoet.

Zo'n constructieve attitude versterkt de positie van de VLD. Een combinatie met CD&V maakt het makkelijker om op socio-economisch vlak liberale accenten te leggen. En daar is de modale liberale kiezer sterker mee begaan dan holebi-adoptie of het homohuwelijk.

Een volwassen houding tussen twee politieke spelers van formaat komt ten slotte de politieke gezondheid van Vlaanderen ten goede. Want met een partij, goed voor een kwart van de stemmen, die zichzelf met overtuiging buiten spel zet, is het nu het moment niet om te vervallen in allerlei kinderachtige spelletjes.

Al denkt de SP.A, tegenwoordig gegeerd door de twee partijen, daar wellicht anders over.


Bart Brinckman leidt de Wetstraatredactie. De Handelingen blikken terug op de politieke actualiteit van de voorbije week.


DS, 08-10-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB