De nieuwe vliegtaks, toonbeeld van eerlijkheid


De Europese vliegtaks is terecht, vindt PIETER PAUW. Luchtvaartmaatschappijen zijn zware vervuilers en moeten hun CO2-uitstoot in de hand houden. De opbrengst kan ontwikkelingslanden helpen de gevolgen van klimaatverandering te bestrijden.


Er is een indirecte klimaatbelasting op vliegen ingesteld en dat doet stof opwaaien. Sinds 1 januari valt ook de luchtvaart onder het ‘Emission Trading System' (ETS) van de Europese Unie. Luchtvaartmaatschappijen krijgen rechten op een bepaalde uitstoot van CO2. Een maatschappij die minder uitstoot, kan zijn resterende rechten verkopen. Stoot die meer uit, dan moet ze extra rechten inkopen. Het doel van dit systeem is tweeledig. Enerzijds wordt de CO2-uitstoot van deze zware vervuiler aan banden gelegd. Anderzijds kan een deel van de inkomsten hiervan gebruikt worden voor financiering van aanpassing aan klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Dit laatste is feitelijk compensatie. Want ontwikkelingslanden hebben last van klimaatverandering die door westerse landen wordt veroorzaakt. Er zijn in VN-verband afspraken om hen vanaf het jaar 2020 te compenseren met jaarlijks 100 miljard dollar.


Kritiek

Luchtvaartmaatschappijen weten dat zij ongelooflijk veel CO2 uitstoten, maar buitelen over elkaar heen in hun kritiek op het ETS-systeem. Het zou slecht zijn voor de concurrentiepositie van Europese maatschappijen. Het zou op het verkeerde moment komen, omdat maatschappijen het al zo moeilijk hebben met de kwakkelende economie en de hoge brandstofprijzen. Niet-Europese maatschappijen die Europese luchthavens aandoen moeten ook betalen, met oplopende internationale conflicten tot gevolg. China dreigt zelfs met een handelsoorlog en bevroor de bestelling van nieuwe Airbus-vliegtuigen. De ceo van Airbus stelt: ‘Wat begon als een oplossing voor het milieu, is nu een bron van mogelijke handelsconflicten geworden'. Volgens Airbus zou het klimaatbeleid van de EU 2.000 banen kunnen kosten, volgens het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Milieu alleen op Schiphol al 200.

Is dit allemaal terecht? Nee. De soep wordt niet zo heet gegeten als ze volgens de luchtvaartindustrie wordt opgediend. De luchtvaartmaatschappijen hoeven dit jaar slechts 15 % van hun uitstootrechten te kopen, de rest is gratis. Een vliegticket wordt slechts enkele euro's duurder (Ryanair verhoogt zijn prijzen met slechts 25 eurocent). Daarnaast kan ik mij niet meer herinneren dat luchtvaartmaatschappijen niet klaagden over het ‘kwakkelen'. MaarAirbus verkocht een recordaantal vliegtuigen in 2011 en liet afgelopen januari weten 4.000 nieuwe mensen aan te nemen. Het aantal passagiers vanSchiphol steeg vorig jaar met 10 % tot bijna 50 miljoen. De winst was 194 miljoen euro. En wat betreft die brandstofprijs: die is hoog (tijdens mijn schrijven 126 dollar per vat). Maar die is al jaren hoog, en gaat wellicht ook niet meer naar beneden. Een slimme vliegmaatschappij past haar bedrijfsstrategie in die zin aan. Doet die maatschappij dat niet en durft ze te klagen over het kostenplaatje van het ETS, dan moeten de werknemers die hun baan dreigen te verliezen vandaag nog eisen dat het management opstapt.

Want de grap is: anders dan u en ik, betalen luchtvaartmaatschappijen helemaal niet veel voor hun brandstof. In het verdrag van Chicago is immers afgesproken om internationaal geen belasting te heffen op vliegtuigbrandstof.

Ook het verhaal over de verslechterende concurrentiepositie klopt niet. Voor de vroegere Nederlandse vliegtaks ging die vlieger nog enigszins op. Passagiers kondenuitwijken naar België of Duitsland (laatstgenoemde heeft nu trouwens zo'n taks). Maar het ETS geldt voor alle luchtvaartmaatschappijen die de EU aandoen, zowel die van de lidstaten als die van de rest van de wereld (98 ontwikkelingslanden daargelaten). De EU is groot, daar kun je moeilijk omheen vliegen. Zeker omdat Noorwegen, IJsland en Liechtenstein ookmeedoen. Wil een maatschappij uit concurrentieoverwegingen de ticketprijs niet verhogen, dan kan ze nog altijd de kosten drukken door niet meer met halflege vliegtuigen te vliegen, zuiniger vliegtuigen in te zetten, strenger toe te zien op het gewicht van (hand)bagage, enzovoort.


Kennis van zaken

Door de opname van vliegverkeer in het ETS laat de EU zien dat zij kennis van zaken heeft. En ze neemt haar verantwoordelijkheid. Het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Milieu berekende dat de methode de CO2-uitstoot drastisch verlaagt. Wetenschappers van de universiteit van Oxford pleiten al jaren voor het toepassen van het ‘vervuiler betaalt'-principe op vliegverkeer. Volgens de ‘high-level' adviescommissie over klimaatfinanciering van de Verenigde Naties is dit een goede manier voor westerse landen om geld op te brengen voor de financiering van de aanpassing aan de klimaatverandering in ontwikkelingslanden.

De eerder genoemde 100 miljard is eenvoudigweg een schadevergoeding, en moet betaald worden. Dat geld kan bij elkaar geharkt worden met innovatieve mechanismen, zoals hierboven beschreven. Dan betaalt de vervuiler. Wie niet vliegt, betaalt niets. Zonder dit soort mechanismen moet er meer van ons belastinggeld betaald worden. Daar ben ik geen voorstander van.


DS, 14-03-2012

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB