'Zo'n goed bloed, dat laat je toch niet liggen?'
Gezond bloed van aderlatingen mag niet voor donatie worden gebruikt

• donderdag 08 maart 2012, 03u00
• Auteur: Hilde Van den Eynde

BRUSSEL - Elk jaar gaan in België zo'n vijfduizend bloedzakjes bij het medisch afval. Ze zijn nochtans prima voor transfusie geschikt, maar mogen door een kronkel in de wet niet worden gebruikt.
Van onze redactrice

Het is een techniek die je met middeleeuwse chirurgijns associeert. Maar ook vandaag aderlaten artsen nog geregeld patiënten. Mensen met ijzerstapeling bijvoorbeeld.

'Bij die ziekte neemt het lichaam meer ijzer op uit de voeding dan het nodig heeft', legt David Cassiman, leverspecialist bij het UZ Leuven, uit. 'Om te voorkomen dat overtollig ijzer zich opstapelt in hun organen, tappen we geregeld flink wat bloed bij hen af.'

Met het bloed dat die aderlatingen opleveren is niets mis, en het zou prima voor transfusie kunnen worden gebruikt. Alleen zijn transfusiecentra in ons land gebonden door de regel dat een donor zijn bloed vrijwillig moet afstaan, en onbaatzuchtig bovendien.

'Daar zit 'm de knoop', zegt Cassiman. 'Mensen die om medische redenen bloed afstaan, doen dat niet vrijwillig. Bovendien hebben ze er baat bij, niet alleen medisch maar ook financieel, want bloed geven is gratis, maar op aderlaten volgt een medische factuur.

IJzerstapeling (hemochromatose in dokterslatijn) is erfelijk. De ziektekomt voor bij een op de tweehonderd Belgen; dat komt neer op zowat 65.000 mensen. Vanaf een jaar of veertig kan de ziekte klachten geven, zoals vermoeidheid, leverstoornissen, gewrichtspijn, suikerziekte en hartritmestoornissen.

'Aderlaten verhindert dat het zover komt', zegt Cassiman. 'Aanvankelijk nemen patiënten één bloedzakje per week af. Na een klein jaar, als ze eenmaal ontijzerd zijn, valt dat terug naar twee tot zes zakjes per jaar. Vergelijkbaar dus met de vier zakjes die een normale donor per jaar geeft.

Dat bloed moeten de artsen bij het medisch afval gooien, waarna het door een gespecialiseerd bedrijf wordt opgehaald en verbrand. 'Tot grote ergernis van patiënten', zegt Cassiman. 'Ik ken er een die thuis zijn bloed aftapt en het bij zijn hortensia's giet, zodat die mooi verkleuren van het ijzer. Dient het toch nog ergens voor.'

Frustrerend

'Het is frustrerend', beaamt Thierry Lauwereys, voorzitter van de Haemochromatose Vereniging Vlaanderen en gewezen bloeddonor. 'De dag dat bleek dat ik ijzerstapeling had, ben ik door het Rode Kruis van de lijst gewipt.

In Frankrijk, Zweden, Canada, de VS en Australië is de wet inmiddels aangepast en mogen mensen met ijzerstapeling nu ook bloed geven. In België nog steeds niet. Samen met Philippe Vandekerckhove, gedelegeerd bestuurder van het Rode Kruis, ijvert Cassiman ervoor om de preventie van ijzerstapeling en bloeddonorschap ook hier te mogen combineren.

'Het kan niet anders of onder onze bloedgevers zitten flink wat mensen met ijzerstapelingsziekte', zegt Philippe Vandekerckhove van het Rode Kruis. 'Daar kom je niet meteen achter, want door bloed te geven, stapelt het ijzer zich minder gauw in hun lichaam op. En als we toch ontdekken dat iemand de ziekte heeft, aan de hand van gestoorde leverwaarden bijvoorbeeld, dan moeten we hen ineens weigeren.'

Huisartsen adviseren patiënten nu soms om zich als bloedgever aan te melden, zegt Cassiman, en daarbij over hun ijzerstapeling te zwijgen. 'Zo kom je in een schijnheilige situatie terecht, waarbij patiënten liegen om een aderlating te krijgen.'

De Hoge Gezondheidsraad was lang tegen bloedgiften van ijzerstapelingspatiënten, maar zou inmiddels om zijn, heeft Vandekerckhove horen waaien. 'Als dat klopt, kan het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten voorstellen om de wet te wijzigen.'

'Het bezwaar dat patiënten financieel voordeel halen uit een bloedgift, kun je ondervangen door aderlaten gratis te maken', legt Cassiman een mogelijke wetswijziging uit. 'En door de beslissing om al dan niet te doneren te verschuiven tot na de aderlating, kunnen ze hun bloed net als ieder ander vrij en onbaatzuchtig afstaan.'

'Op de aantijging dat onze bloedgift niet onbaatzuchtig is, valt ook wel wat anders af te dingen', vindt Thierry Lauwereys. 'Hoe zit dat dan met ambtenaren die een vrije dag krijgen als ze bloed gaan geven?

'Elk jaar weer zijn er momenten van bloedschaarste. Dan gaat het alarm af in de ziekenhuizen en geldt de richtlijn: minimaal transfunderen, zegt Cassiman. 'Goed bloed dat een paar keer per jaar mag worden afgenomen: dat laat je toch niet liggen?'

Bron: www.standaard.be

Mijn mening
Ik vind het erg jammer dat mensen, die willen bloed geven en die gezond bloed hebben, dit niet mogen, omdat ze teveel ijzer hebben. Het zou eigenlijk niet mogen dat deze mensen ook nog geld moeten betalen om hun bloed te laten aftappen.
Ik geef zelf ook regelmatig bloed en krijg van het rode kruis ook af en toe een oproep via sms om te komen bloed geven, omdat de voorraad bijna op is. Bij het rode kruis is alle bloed welkom, dus hoop ik dat de wetgeving aangepast wordt en dat mensen met ijzerstapelingsziekte wel bloed mogen geven.

Dat ambtenaren een dag vrij krijgen om bloed te gaan geven, vind ik overdreven. Als je bloed gaat geven, wat je in bijna elke gemeente kan doen en wat hooguit 30 min duurt, krijg je altijd een bonnetje. Die bonnetjes kan je dan inruilen voor een stripalbum, douchegel, een strandlaken enz. Als je vier keer op een jaar gaat bloedgeven kan je zelfs een gratis filmticket krijgen. Ik vind dit meer dan voldoende en ik vind het overdreven dat ambtenaren een dag vrijaf krijgen.
Het is natuurlijk wel zo dat deze vrije dag niet zomaar afgeschaft kan worden, want ik denk dat veel donoren dan zullen afhaken.
Ik zou het wel begrijpen als plasma- of bloedplaatjesdonoren een halve dag vrij zouden krijgen. De afname van plasma duurt ongeveer een uur en van bloedplaatjes nog langer. Er zijn enkele donorcentra in Vlaanderen, maar deze zijn niet voor iedereen even gemakkelijk of snel bereikbaar. Als je plasma of bloedplaatjes gaat geven ben je al snel een hele avond of een halve dag weg en daarom zou ik het wel begrijpen als deze mensen een halve dag vrij zouden krijgen.