Is het een bout, een stukje plaatwerk of misschien een stukje van een accu? Het blijft gissen wat satellietnummer 34443 (zoals het door Nasa gedoopt is) precies is. Maar dat dit brokstukje van de Russische satelliet Cosmos 2251 een levensgevaarlijk object is, daarvan was de bemanning van het internationaal ruimtestation (ISS) zich terdege bewust toen het stuk schroot in het voorjaar van 2011 met duizelingwekkende snelheid op haar af kwam.

Gelukkig zag Nasa het deeltje ruim van tevoren aankomen. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie houdt duizenden brokstukken in de gaten, waaronder de talloze stukjes ruimtepuin die ontstonden toen de Russische satelliet in 2009 botste met de Amerikaanse sonde Iridium 33. Een toefje gas was voldoende om het gevaar te doen wijken. Het was de twaalfde keer sinds zijn lancering in 1999 dat het ISS zo'n uitwijkmanoeuvre maakte.

Bij een botsing was het vrijwel zeker over en uit geweest met het ISS. Dat meent satellietexpert Ron Noomen van de faculteit Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek van de Technische Universiteit Delft. 'Op zo'n vierhonderd kilometer boven de aarde bewegen objecten met een snelheid van rond de zeven kilometer per seconde', vertelt Noomen. Bij een frontale botsing moet je die snelheid verdubbelen. 'Een gram massa heeft dan een energie-inhoud vergelijkbaar met één kilogram van de springstof TNT', vervolgt de onderzoeker.

Het stukje schroot waar het ISS voor wegdook was tien à vijftien centimeter groot en woog waarschijnlijk meer dan een kilogram. Een frontale klap daarmee is vergelijkbaar met de detonatie van duizend kilogram TNT.

Het krioelt rond de aarde van dat soort 'bommen'. Liefst 19.000 objecten groter dan tien centimeter cirkelen rond de planeet.

De oorsprong van al die troep verschilt nogal. Zo zijn er verfschilfers die zijn losgekomen van satellieten en astronauten zullen incidenteel ook wel een stuk gereedschap zijn kwijtgeraakt. Maar het meeste ruimtepuin is ontstaan door exploderende afgedankte brandstoftanks en door een moedwillige explosie toen China in 2007 bij wijze van machtsvertoon een weersatelliet kapot schoot.

Botsingen met deeltjes groter dan tien centimeter zijn catastrofaal. 'Toch schuilt het gevaar vooral in deeltjes tussen de centimeter en de tien centimeter groot', zegt Noomen. 'Die kunnen we namelijk niet goed in de gaten houden met onze radarsystemen, waardoor satellieten en het ISS ze niet kunnen ontwijken.'

Voor deeltjes kleiner dan een centimeter bieden speciale beschermwanden nog uitkomst. 'Die zijn vaak bevestigd aan de voorkant van de satelliet, omdat dat de plek is waar de frontale botsingen plaatsvinden. Satellieten worden niet in hun geheel beschermd met zulke wanden, omdat ze dan te zwaar en te groot zouden worden.'

Een verblijf in het ISS lijkt met al dat rondvliegend puin levensgevaarlijk. 'Maar dat valt mee. De kans dat het station geraakt wordt door een deeltje dat groot genoeg is om ernstige schade aan te richten, is niet zo groot', aldus Noomen, die verder geen cijfers durft te noemen.Hij vreest wel dat de hoeveelheid ruimtepuin snel toeneemt. Ruimtepuin zakt gestaag naar de aarde en verbrandt uiteindelijk in de atmosfeer. Maar het is goed mogelijk, aldus de wetenschapper, dat die vorm van 'natuurlijke schoonmaak' het ontstaan van nieuw ruimtepuin niet meer kan bijbenen. Daardoor dreigt het Kesslersyndroom: een kettingreactie van botsend puin dat niets meer heel laat. Hoog tijd om de boel op te ruimen dus. Maar wie gaat dat betalen?

Bron:
De Standaard op 05/03/2012

Bespreking:
Ik vind het vaak frustrerend om te zien hoe we niet enkel onze aarde zelf vervuilen met de meest ondenkbare dingen, maar ook de ruimte daar rond. Enerzijds moeten we beseffen dat we niet zonder de ruimtevaart kunnen. De satellieten die rond onze aarde vliegen geven ons immers onmisbare informatie. Denk maar onze dagelijks weersvoorspellingen, de internetgegevens die door de ruimte gestuurd worden en de satellieten die onze vliegtuigen en auto's doet navigeren op de aarde. Hetgeen waar ik wel vaak moeite mee heb is de mens die steeds duurdere satellieten in de lucht stuurt om steeds betere beelden te kunnen maken van de ruimte. Deze betere beelden leveren vaak prachtige resultaten op en geven ons meer informatie over het heelal en ons zonnestelsel. Maar ik heb toch vaak de bedenken of deze informatie wel noodzakelijk is. Ik ben er van overtuigd dat er enorm veel kunstmanen rond de aarde draaien die daar helemaal niet hoeven te zijn.