Luis in de pels van het Kremlin


MOSKOU - De protesten vandaag voor eerlijke verkiezingen in Rusland moeten het doen zonder Aleksej Navalny, momenteel de meest bindende oppositiefiguur. Hij moet toekijken vanuit de gevangenis. 'De straat krijgt een leider, achter de tralies.'


Met één uitspraak plakte Aleksej Navalny (35) een vernietigend etiket op Verenigd Rusland, waar de regeringspartij sindsdien niet van verlost raakt. 'De partij van oplichters en dieven', sprak Navalny op een Russisch radiostation. Niet alleen de oppositie nam de leuze over, maar ook de Russische bevolking. Met zijn uitspraak heeft Navalny zich ontpopt als de tegenstander van het Kremlin. Het gevaar voor premier Vladimir Poetin en president Dmitri Medvedev is dat Navalny als enige in staat is verschillende groeperingen te mobiliseren.

Maar hij is vandaag niet bij de door de oppositie aangekondigde demonstraties in zeventig Russische steden. Het is het protest tegen de verkiezingsfraude van afgelopen zondag. In plaats daarvan zit Navalny in de gevangenis. Een dag na de verkiezingen leidde de advocaat een groot protest in de hoofdstad Moskou.

Het was Navalny die op zijn weblog woedend een oproep deed tot een demonstratie tegen de fraude bij de parlementsverkiezingen, waarbij Verenigd Rusland bijna 50 procent van de stemmen binnenhaalde. Hij verzocht 'nationalisten, liberalen, linksen, groenen, vegetariërs, marsmannetjes' te komen. 'De partij van oplichters en dieven heeft onze stemmen gestolen', schreef hij.

De Russen reageerden. Mede door de oproep van Navalny demonstreerden maandag vijf- tot tienduizend mensen in het centrum van Moskou. Een ongekend groot aantal sinds Poetin vanaf 2000, eerst als president en tegenwoordig als premier, in Rusland aan de macht is. Bij het protest arresteerde de politie Navalny. De volgende dag werd hij veroordeeld tot vijftien dagen cel wegens ongehoorzaamheid aan politieorders.


Onafhankelijkheid

Maar het internet is zijn belangrijkste wapen. Met zijn blog en anti-corruptiesite Rospil toont Navalny zich een moeilijk te bestrijden tegenstander voor het Kremlin. Op de sociale netwerksite Twitter heeft hij ruim 135.000 mensen die hem volgen. Internet is het terrein voor mensen als Navalny, meent Oleg Kozyrev. Hij geldt naast Navalny als een van de bekendste bloggers van Rusland. De televisie staat onder controle van de overheid en kritische kranten zijn er alleen in kleine oplages. Het internet is geheel vrij.

'Rusland is een autoritaire staat. Er zijn vrijheden', legt Kozyrev uit. 'Want tegenover het Westen kan Moskou zich geen totalitair optreden veroorloven. Daarbij heeft de regering de slag gemist. Internet is inmiddels te groot om te censureren.'

Op zijn blog en site kaart Navalny overheidscorruptie aan. Hij roept burgers op om corruptie, de grootste ergernis onder de bevolking, te melden. Ook vraagt hij om donaties, zodat Navalny met zijn team financieel de strijd aan kan gaan. Navalny ontdekte in november vorig jaar dat het Russische staatsbedrijf Transneft, dat de oliepijpleidingen beheert, drie miljard euro heeft laten verdwijnen. Dat bedrag is sindsdien spoorloos. 'Het zijn deze initiatieven, waardoor binnen Rusland een burgermaatschappij ontstaat, die zich verenigt en zich verzet tegen de overheid', zegt Kozyrev.

Navalny is anders dan de andere oppositieleden in Rusland. Bekende namen als Boris Nemtsov en Michail Kasjanov zijn besmet. Ze behoren tot de politieke elite en krijgen de schuld van de chaos in de jaren negentig, toen politici als Nemtsov het voor het zeggen hadden. De Russische bevolking moet weinig van hen hebben en voor het Kremlin vormen zij een makkelijke prooi om zwart te maken.

Blogger Navalny draagt deze ballast niet met zich mee. Hij staat boven de partijen. Hij vindt aanhang onder liberalen, hoewel de liberale oppositiepartij Jabloko hem in 2007 uit de partij zette, omdat ze Navalny te nationalistisch vond. Sindsdien manifesteert Navalny zich als een ongebonden activist. Hij spreekt door het hele land.

In de onafhankelijkheid ligt zijn kracht, zegt Aleksej Moechin, directeur van het Centrum van Politieke Informatie in Moskou. 'Russen houden er niet van als politieke partijen problemen naar zich toetrekken. In de politiek hebben de burgers geen vertrouwen. Tijdens de Sovjet-Unie gebruikte de Communistische Partij de burgers met sociale leuzen. De Russen hebben geen zin dat ze nog een keer voor het karretje worden gespannen.'


Nationalisten

Navalny spreekt ook nog een andere groep aan, de nationalisten. Zij behoren tot felle critici van het Kremlin en gaan geweld niet uit de weg, zoals bleek tijdens de decemberrellen van vorig jaar. De regering vreest deze groep. Navalny schroomt niet om deel te nemen aan de jaarlijkse Russische mars in november. Een optocht waaraan nazi's, ultranationalisten en orthodoxe christenen meedoen. Ze roepen leuzen als 'Rusland voor de Russen'. Navalny loopt ertussen, samen met gewone, ontevreden burgers.

Na afloop van de Russische mars in november sprak Navalny de deelnemers toe. Hij verzet zich tegen de miljarden roebels die het Kremlin in de ontwikkeling van de Kaukasus steekt. Geld dat verdwijnt in de zakken van de plaatselijke bestuurders. 'Stop het voeden van de Kaukasus', riep Navalny tegen de menigte.

Het Kremlin erkent het gevaar van Navalny, zegt Moechin. De overheid pakt daarom oppositiepartijen als de Partij voor de Volksvrijheid en Links Front bewust niet hard aan. 'De regering kan ze uitschakelen, maar doet dat niet. Als deze oppositiepartijen wegvallen, komen Navalny en Jevgenija Tsjirikova daarvoor in de plaats. Zij vormen een grotere bedreiging.' Tsjirikova is de milieu-activiste die het voortouw neemt in de bescherming van het eeuwenoude Chimki-bos. De overheid wil hier een snelweg aanleggen tussen Moskou en Sint-Petersburg. Navalny en zij trekken regelmatig samen op.

Met de vijftien dagen cel is het Kremlin nog niet klaar met Navalny. De pro-Poetinjeugdbeweging de Jonge Garde heeft een aanklacht ingediend tegen Navalny. De organisatie beticht hem van haatzaaien en het oproepen tot rellen. Navalny kan daarvoor een nieuwe gevangenisstraf krijgen.


Anti-tandem

Maar Navalny in de gevangenis stoppen is een politieke fout, meent hoofdredacteur Aleksej Venediktov van het onafhankelijke radiostation Echo van Moskou. Op de website van het station schreef hij: 'De arrestatie maakt Navalny van een online tot een offlineleider. De straat krijgt een leider, achter de tralies. Degenen die het in de oppositie niet eens zijn met Navalny, zijn opvattingen en zijn daden worden gedwongen hem te ondersteunen. Zulke politieke fouten zijn historisch kostbaar voor degenen die hem plegen. Niet meteen, maar onvermijdelijk.'

Blogger Kozyrev ziet Navalny en Tsjirikova als het antwoord tegen het Kremlin. 'Beiden gebruiken actief internet. Samen vormen ze een nieuwe generatie. Zij vormen de anti-tandem tegen Poetin en Medvedev.'


DS, 10-12-2011 (Floris Akkerman)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB