De burgeroorlog in Libië en de talrijke opstanden in de lidstaten hebben de Arabische Liga met verstomming geslagen. De regionale organisatie van het Midden-Oosten en Noord-Afrika is dan ook nooit een hecht blok geweest.

De Arabische Liga werd in maart 1945 opgericht in de Egyptische hoofdstad Caïro. en is sindsdien uitgegroeid tot een belangrijke regionale organisatie van Marokko tot de Golfstaten en de Comoren in de Indische Oceaan. Het aantal lidstaten is na de dekolonisering uitgegroeid tot 22, al zijn daar onder meer ook Djibouti, Somalië, Mauretanië en de Comoren bij, landen die eerder bij Zwart-Afrika worden ingedeeld.

De Arabische identiteit wordt dan ook meestal niet in etnische, maar culturele termen omschreven. Volgens de meeste definities is een Arabier iemand die het Arabisch -of een vorm daarvan- als moedertaal heeft en die deel uitmaakt van de brede Arabische cultuur zoals die sinds de 7e eeuw verspreid is het Midden-Oosten en Noord-Afrika.

Dat komt vaak, maar niet altijd overeen met de islam. De Arabische wereld telt naast moslims ook veel christenen, druzen, baha'i, ahmaddiyya en tot de jaren 60 waren er ook grote joodse gemeenschappen in veel Arabische landen zoals Egypte, Irak en Jemen.Omgekeerd wonen er meer moslims buiten de Arabische wereld (India, Pakistan, Bangladesh, Iran en Indonesië) dan erbinnen.

Eenheid was een droom

De oprichting van de Arabische Liga in 1945 was een poging om voor het eerst sinds het uiteenrafelen van het Abbasiedenrijk in de 10e eeuw opnieuw opnieuw meer eenheid in de Arabische wereld te krijgen. De liga wou de Arabieren een stem in de wereld geven en steun verlenen aan wie opkwam tegen kolonialisme.

Toch heeft het charter van de liga erg de nadruk gelegd op de nationale soevereneit van de lidstaten en is het nooit de bedoeling geweest om te komen tot een integratie zoals in de Europese Unie. Officieel heet de groep overigens de Liga van Arabische Staten (Jamiat al-Duwal al-Arabiyya).

Binnen de liga zijn er overigens grote tegenstellingen tussen rijke oliestaten en straatarme landen zoals Jemen, Mauretanië en Soedan. Ideologisch was de groep verdeeld tussen conservatieve regimes zoals in Saudi-Arabië, de Golfstaten en Marokko en revolutionaire regimes zoals dat van Nasser in Egypte, de Baath in Syrië en Irak, Khaddafi in Libië, het FLN in Algerije en het ooit nog marxistische Zuid-Jemen en tussen modernisten en islamisten. Ook binnen de pan-Arabische strekking was er hevige rivaliteit over wie de leiding van de Arabische wereld moest nemen: Nasser, Saddam Hoessein of anderen. Meer recent wordt ook de tegenstelling tussen soennieten en sjiieten in Irak, Bahrein en Jemen steeds scherper.

Behalve als het gaat om stelling te nemen tegen de buitenwereld, zoals Israël, Iran of het Westen (en zelfs dan nog) gaan de Arabische neuzen zelden in dezelfde richting.

Volksprotest verdeelt nog verder

De recente opstanden in veel moslimlanden hebben de ongerustheid binnen de Arabische Liga nog verder aangewakkerd. Concreet weten de Arabische leiders zich duidelijk geen raad met de protestgolf en hebben ze weinig of geen voeling met hun eigen bevolking en dat verklaart de zigzag-politiek van de Liga de voorbije maanden.

Behalve de wat eigenzinnige Golfstaat Qatar, thuisland van de zender Al Jazeera, weten de meeste regimes niet welke kant ze in de conflicten in Libië, Syrië, Jemen en andere landen moeten kiezen.

Geen van die Arabische leiders is een democraat, maar uit vrees voor protest in eigen land, keert de Liga in steeds meer gevallen af van brutale gevallen van onderdrukking zoals in Libië en Syrië. Na Khaddafi in Libië lijkt nu ook het Assad in Syrië onder druk van de Arabische Liga te komen, al waren beide regimes om politieke redenen eerder al geïsoleerd binnen de Liga. Over de onderdrukking in Bahrein praat die Liga veel minder.

Gehoopt wordt dat naarmate de democratiseringsgolf zich in de regio doorzet, de Liga ook zal democratiseren. De toekomst zal uitwijzen of de Arabische Liga een club van corrupte dictators zal blijven of eindelijk een stem zal geven aan de meer dan 300 miljoen Arabische mannen en vrouwen.


di 29/11/2011 - 22:15 Deredactie
Jos De Greef

Eigen mening:

Dit artikel is een terugblik van een artikel in het begin van 2011 toen de Arabische lente begon. Ik vind dit persoonlijk een goed artikel om een beeld te krijgen van hoe andere landen een visie hebben op de protestacties in de andere Arabische landen. Zij veroordelen die acties wel, maar al voor de de opstanden warden deze landen geïsoleerd binenn de liga.

Toen ik las dat de acties van Syrië tegen de protestvoerders veroordeeld werden door de Arabische liga, wist ik ook niet goed wat voor effect dit kon hebben. Dit artikel brengt echter wel verduidelijking. De Arabische liga kan dus wel sancties opleggen die dan vooral financiële gevolgen heeft voor die landen.

Vooral de laatste allinea vind ik de belangrijkste van heel het artikel.

__________________
I believe that banking institutions are more dangerous to our liberties than standing armies.

Thomas Jefferson
3rd president of US (1743 - 1826)