actualiteitsforums - Enkele post bekijken - ‘Techniek verdringt Latijn'

Een kritische vrijplaats

Er zijn meer kinderen dan men denkt, zegt LUC DEVOLDERE, die het moeten hebben van verbale intelligentie en die met drie uur techniek niet echt gebaat zijn. En omgekeerd. Het ene is niet beter dan het andere, maar het is wel anders.

Ik zal het maar bekennen. Ik heb in een college ooit de Latijn-Griekse afdeling gevolgd. Ik ben zelfs oude talen gaan studeren, heb achttien jaar les gegeven als leraar Latijn en Grieks. Dat maakt mij dus in de ogen van velen de minst geschikte persoon om dit stuk te schrijven: ik ben dan namelijk een corporatist; ik verdedig de belangen van een groep (de leraren oude talen) en bij uitbreiding van de groep die zich onderscheidt van de anderen door prat te gaan op het symbolisch kapitaal van een opleiding mét Latijn. Voor je het weet, sta je dan aan de kant van de ‘elite', of minstens van de sociale klimmers.

In het artikel ‘Latin language in The Classical Tradition' (Harvard University Prees, 2010) lees je inderdaad: ‘Ever since the 17th century, at least, Latin served as a mark of distinction that helped to determine social class and reinforce the structural model of contemporary society, with its elite and those who are excluded from it (inferior classes and woman).'

Maar dat is wel verleden tijd. Ook al raadt men in Vlaanderen ‘sterke' leerlingen nog altijd aan met Latijn te beginnen, in de bovenbouw van de middelbare school ligt het prestige vandaag meer bij wiskunde en wetenschappen.

Diepgang

De zinvolheid van onderwijs in oude talen ligt vandaag in het bijbrengen van een habitus van traagheid en diepgang bij het lezen van moeilijke teksten, in het aanbieden van een literatuur en cultuur die ons vreemd én vertrouwd zijn, die de Europese beschaving mee vorm hebben gegeven.

Dat is allemaal moeilijk meetbaar, en het nut niet echt aanwijsbaar, maar dat is nu net verfrissend in een klimaat waarin het onderwijs meer en meer geïnstrumentaliseerd wordt, dienstbaar gemaakt aan de noden van de markt. De les Latijn en Grieks kan vandaag juist een kritische vrijplaats zijn, een weldadig elders dat haaks staat op de waan van de dag en de terreur van ongerichte productie en blinde consumptie.

Maar nu terzake. Waarom is het geen goed idee vier uur Latijn in de eerste twee jaren van het middelbaar onderwijs te vervangen door twee uur ‘klassieke cultuur', terwijl iedereen daarbij drie uur techniek krijgt, althans volgens het onderwijstijdschrift Impuls?

Omdat men nu eenmaal minstens enkele jaren aan systematische taalverwerving moet doen, als men uiteindelijk teksten in die oude talen wil gaan lezen. Men haalt het noodzakelijke niveau van taalkennis niet meer als men in het derde jaar pas ernstig begint. Dan mag men het vak helemaal afschaffen.

Omdat de geesten tussen twaalf en vijftien nog ontvankelijk zijn; ze kunnen heel wat aan: geef ze het dan ook.

Omdat verschillen in interesse en aanleg nu eenmaal bestaan, en meestal al goed zichtbaar zijn aan twaalf jaar. Er zijn kinderen, meer dan men denkt, die het moeten hebben van verbale intelligentie en die met drie uur techniek niet echt gebaat zijn. En omgekeerd. Het ene is niet beter dan het andere, maar het is wel anders.

Houd rekening met die verschillen. Begin met ze te aanvaarden. Geef aan kinderen met verschillende talenten de best mogelijke vorming. Zorg voor hoogstaand Algemeen Secundair Onderwijs, Technisch onderwijs en Beroepsonderwijs. Want de ware bedreiging van het onderwijs vandaag ligt juist in de angst om eisen te stellen, om een inhoudelijk aanbod te doen.

Onderschat

Men onderschat de leerling. Men moet niet in zijn leefwereld blijven, maar hem juist in contact brengen met wat hem overstijgt: de tradities, de codes, de beproefde technieken, de meesterwerken. Dat is echte emancipatie.

Maar men zegt dat er te hiërarchisch wordt gedacht over studierichtingen, dat de richtingen waar de nadruk ligt op het abstracte denken, zich beter wanen dan de richtingen waarin technisch denken voorop staat. Dat leidt dan weer tot verkeerde studiekeuzes.

Als dat zo is, moet men de gepaste informatie- en sensibiliseringscampagnes voeren om de leerling in de juiste studierichting te krijgen, en om bv. duidelijk te maken hoe belangrijk en broodnodig technische en beroepsopleidingen zijn, en hoe reëel de beroepskansen.

Maar men gelooft daar blijkbaar niet in en haalt de ‘middenschool' weer van stal. Men wil de keuze uitstellen en leerlingen langer samenhouden, de schotten tussen ASO, TSO, BSO en KSO slopen. De intentie is goed, maar is het resultaat dat ook?

Het geloof dat altijd weer opduikt bij onderwijshervormingen is het geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Is er sociale ongelijkheid? Het onderwijs moet die ongedaan maken. Was het maar zo eenvoudig. Ik vrees dat men de sociale ongelijkheid niet echt kan tegengaan door onderwijshervormingen.

Voor je het weet groeit de sociale ongelijkheid op een ander vlak. Bouw je het onderwijs in vreemde talen af? Dan gaan vermogende ouders hun kinderen op taalkamp sturen. En er zijn aan de horizon nog altijd privé-scholen en internationale scholen. Is één universitair diploma niet meer voldoende? De bijkomende Masteropleidingen, liefst in het buitenland, zullen dan wel het verschil maken. En de relaties van papa.

Morgen studeert mijn jongste zoon af. Hij is achttien, en ja hij heeft Latijn en Grieks gehad. Gelukkig. Hij en ik zijn er alvast door gered.

DS, 27-06-2011