Waarom verstandige autisten moeizaam een school vinden

Autist en begaafd? Pech

'Ik vind geen school. Dan zal ik er zelf maar één beginnen.' De emotionele oproep van de twaalfjarige Thomas komt hard aan (DS 23 mei). Komen autistische jongeren echt zo moeilijk aan de bak in onze scholen? Waar waren al die jaren van inclusief onderwijs dan goed voor?
'Opgelet', zegt Peter Vermeulen, expert van kennis- en ondersteuningscentrum Autisme Centraal, 'we staan er in Vlaanderen een stuk beter voor dan twintig jaar geleden en in vergelijking met andere landen doen we het heus niet zo slecht. Maar er is één groep waarvoor inderdaad veel minder aanbod is: de begaafde autistische jongeren.'

Om het cru te zeggen: een autist met een mentale handicap is beter af want die kan in het buitengewoon onderwijs terecht. In het gewoon onderwijs is het afhankelijk van de inspanningen die de school wil doen en de expertise die ze in huis heeft.

Zeven jaar geleden werd het geïntegreerd onderwijs of GON, ingevoerd. Dat gaf gewone scholen extra mensen en middelen om autistische leerlingen te begeleiden. Gespecialiseerde leerkrachten uit het buitengewoon onderwijs steken een handje toe. Eerst vier uur, nadien werd dat afgetopt naar twee uur per leerling. En het bleef beperkt tot twee jaar.

Dat volstaat niet, want vaak gaat het na verloop van die tijd toch mis. En dan komen de leerlingen uiteindelijk toch in het buitengewoon onderwijs terecht. Ze botsen niet op de inhoud van de vakken maar op sociale dingen. Communiceren, flexibel zijn, zelfstandig werken. Dingen die je je op de middelbare school eigen moet maken.

Autisten (of beter: jongeren met autismespectrumstoornis) kunnen heel verstandig zijn. Maar die begaafdheid wringt met hun handicap. Ze raken gauw gedesoriënteerd door de drukte op school of in de klas.

In de basisschool wil het nog wel meevallen om dat op te vangen maar in het secundair, met al zijn niveaus en richtingen, wordt dat een heel andere opgave. Ieder uur een andere leerkracht, functioneren in de groep, het is voor hen niet evident. Ze moeten eigenlijk twee curricula volgen. Een: de vakken. Twee: hoe zich gedragen op school.

Leren studeren, leren huiswerk maken, ze hebben dat liefst zo expliciet mogelijk. Zo duidelijk mogelijk. 'Dat kost niet zoveel moeite van de leerkrachten. En ook de andere leerlingen zijn gebaat met die grote duidelijkheid', aldus Vermeulen.

Autisten krijgen vaak een scholingsniveau aangeboden dat vergelijkbaar is met technisch of beroeps: kantoorhandel, tuinbouw, slager... Het voordeel daarvan is dat ze zo de school toch met een diploma verlaten.

Wie meer naar een ASO-richting uitkijkt, zoals Thomas die Latijn-Grieks wil volgen, zal langer moeten zoeken naar een school.

Er zijn al heel wat gewone scholen met veel expertise in autisme. Zo'n zeventig in Vlaanderen. De meeste zijn basisscholen maar in iedere provincie heb je ook wel twee of drie secundaire scholen.

Soms bieden die scholen niet de studierichting aan die de jongere of zijn ouders op het oog hebben. Dan moeten ze uitkijken naar een school verder weg en overwegen op internaat te gaan. Wat gelet op hun sociale handicaps dan weer niet evident is, zo klaagde Thomas' moeder. Scholen die zich echt op autisten richten, zoals het Zee-lyceum in De Haan, kunnen ook aan die internaatbezwaren tegemoet komen.

Enkele scholen, onder meer in Gentbrugge en in Hasselt, zijn afgestapt van het klassieke stramien met eindexamens. Die zouden te zwaar zijn voor hun leerlingen. Zij hebben de centrale examencommissie (voorheen de 'middenjury') ingeschakeld. Die komt ter plekke in de school om daar examens af te nemen. Zo kan de autistische leerling meer in het eigen tempo tewerk gaan. Meer dan de helft van hen slaagt op die manier.

Het bezwaar dat scholen opperen tegen autisten opnemen, is dat ze veel extra inspanningen moeten leveren 'voor die ene leerling'. Maar er zijn vandaag veel jongeren die de diagnose krijgen: twee procent van de Vlaamse scholieren zou autistisch zijn. Twee keer zoveel als statistisch te verwachten valt.

De helft van de GON-leerlingen kreeg het stempel autisme. 'Onze scholen vangen er 7.000 op', zegt Karel Casaer, hoofd van het buitengewoon onderwijs van het katholieke net. 'Inspanningen om zoveel mogelijk autistische jongeren in het gewone onderwijs te houden zijn goed maar we moeten niet de illusie hebben dat dat voor hen allemaal zal lukken', besluit hij.

Tom Ysebaert

Bron : De Standaard