Weg naar democratie in Egypte en Oekraïne is lang en hobbelig


Het vestigen van een democratie is een moeizaam proces. In Oekraïne sneuvelde deze week de regering die na de Oranjerevolutie van eind vorig jaar aan de macht was gekomen.


Gekibbel in eigen kring en groeiende onrust over corruptie hadden haar legitimiteit ondergraven, de steun voor president Joesjtsjenko onder de bevolking is inmiddels gekelderd. In Egypte konden woensdag voor het eerst meerdere kandidaten meedoen aan de presidentsverkiezingen, maar door allerlei regels en mediadominantie stond al tevoren vast dat de zittende president Hosni Moebarak die strijd zou winnen.

Verkiezingen alleen zijn dan ook niet genoeg. De bevolking zelf zal zich minder passief moeten opstellen om de eigen inspraak in de besluitvorming af te dwingen en ervoor te zorgen dat de machthebbers verantwoording afleggen. Alleen al aan die voorwaarde is in Egypte niet voldaan. De druk om meerdere kandidaten toe te laten tot de verkiezingen kwam van buitenaf, en bij de Egyptenaren zelf is na bijna een kwart eeuw noodtoestand onder Moebarak de angst voor repressie nog veel te groot. Maar het voorbeeld van Oekraïne laat zien dat ook als de bevolking wel bij de politiek is betrokken, de weg naar een volwaardige democratie nog lang is. De politici zelf, de ambtenaren, de rechterlijke macht, de maatschappelijke groeperingen: allemaal moeten ze hun oude reflexen kwijtraken om het opengebroken politieke stelsel goed te laten functioneren.


Oekraïne zal er met Europese hulp hopelijk wel uitkomen, maar voor Egypte zijn de vooruitzichten niet geweldig. Velen vrezen dat Moebarak na zijn herverkiezingen de touwtjes weer aan zal trekken en met allerlei argumenten – strijd tegen extremisme en terrorisme, armoedebestrijding, politieke stabiliteit – de grondrechten van de Egyptenaren zal blijven uithollen. Martelingen in gevangenissen, ondermijning van vrouwenrechten, het onmogelijk maken van oppositie: Egypte is er goed mee bekend.

Maar pessimisme lost weinig op. Egypte heeft wel een klein begin gemaakt van politieke verandering, door demonstraties en politiek debat toe te laten. De Europese Unie en de VS moeten druk uitoefenen om dat beginnetje uit te bouwen. Na Turkije en, ondanks alle problemen, Irak, kan het Midden-Oosten wel een ander groot land als voorbeeld gebruiken om aan te tonen dat de regio in staat is te hervormen.

Trouw, 10-09-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB