actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Een slopende week die energie geeft

In een wekelijkse serie besteedt Trouw in woord en beeld aandacht aan het hedendaagse christendom. Hoe staat de (christelijke) God van Nederland ervoor? Aflevering 28: de Wereldjongerendagen in Keulen, the experience.

Door de velden ten zuid-westen van Keulen trekt een oneindig lange stoet jongeren met rugzakken in de richting van het ’Marienfeld’, af en toe ingehaald door een bus vol journalisten. Over een paar uur zal paus Benedictus XVI op het speciaal aangelegde veld voorgaan in de avondwake. Daarna zullen de jongeren in de open lucht slapen tot de volgende ochtend, wanneer de paus opnieuw de mis met ze zal vieren, als afsluiting van de Wereldjongerendagen (WJD).

Het is een exodus uit de stad die een week lang vol was van gejoel, gezang en gebed. Een laatste volksverhuizing – een uitputtingsslag, na korte nachten op dunne matjes in een kerkgebouw of gymzaal met twee douches voor honderd gasten.

Maar zodra ze het gigantische veld betreden – een zee van mensen, met de ’pausheuvel’ als eiland – zouden ze al het voorgaande haast weer vergeten.

Het was de week van Benedictus XVI, die debuteerde op het internationale, mediagenieke podium dat zijn voorganger hem heeft nagelaten. De harten van de jongeren heeft hij nog niet allemaal veroverd.

Op de gevels tegenover de Dom hingen twee metershoge portretten; één van de vorige paus, één van de huidige. Verschil: het portret van JPII was een mozaïek, opgebouwd uit duizenden pasfoto's die jongeren via internet inzonden. Benedictus' portret een uitvergrote foto.

Vrijdag was de belangrijkste dag van Benedictus' reis. Als eerste paus bracht hij een bezoek aan een Duitse synagoge. Zijn eigen jeugd in nazi-Duitsland én het moment, zestig jaar na het einde van de oorlog, gaven de ontmoeting extra zeggingskracht. Ook hierbij viel de naam van zijn voorganger veelvuldig. Benedictus zei eerder dat hij diens lijn van verzoening en dialoog met het jodendom wil voortzetten. Dit was zijn eerste wapenfeit.

En dan Taizé-stichter Roger Schulz. Zijn geweldadige dood in Frankrijk wierp voor velen een schaduw over deze dagen. Er werd voor hem gebeden. Maar ook als de jongeren niet niet aan hem dachten was hij aanwezig, wanneer ze de Taizé-liederen uit hun WJD-bundel zongen.

Als op het veld de avond valt, is op schermen te zien hoe de paus in zijn 'papa-mobil' het terrein betreedt. Minutenlang klinkt zijn naam: 'Be-ne-dic-to'. Sommige Nederlandse jongeren hebben er moeite mee, ook als de paus daarna voorgaat in de avondwake. Marlijn Popelier (18): ,,Waarom zegt hij niet even duidelijk: 'jongens, het gaat niet om mij'. Wij zijn niet gekomen om hém te aanbidden.''

Toch lijkt Benedictus zelf allerminst bezig te zijn met zijn nieuwverworven 'sterrendom'. Hij doet weinig moeite zijn gehoor te behagen, laat weinig theatrale pauzes vallen. De massa wil nu eenmaal juichen, sommige jongens staan onophoudelijk met hun vlaggen te zwaaien terwijl ze leuzen roepen.

Al vanaf de middag lag het veld egaal vol met matjes en luchtbedden. Tijdens de avondwake kruipen velen al in hun slaapzakken, bij een lezing of gebed staan ze rechtop op hun bedden, kaarsje in de hand.

Echt kritische geluiden moest je deze week zoeken met een vergrootglas. Marije Nederveen stond met zo'n vijftig medestanders, waarvan ongeveer de helft katholiek, te flyeren voor de Dom. De groep wilde jongeren uitdagen om over maatschappelijk omstreden onderdelen van de rk leer te discussi"eren. Onder meer enkele Duitse jongeren van het progressieve 'We are Church', buitenlandse jongeren van homo-verenigingen en Nederlanders van Condoms4Life. Het kwam ze op kwade blikken te staan, er waren zelfs agressieve reacties - jongens die riepen: ,,Jullie horen hier niet.''

Maar veel jongeren en vooral ook geestelijken uit ontwikkelingslanden waren volgens Nederveen blij met hun aanwezigheid, ze gingen op straat graag lange gesprekken aan.

Twintigduizend flyers en stickers later kwam geen enkele WJD-deelnemer opdagen bij de discussieworkshops. Nederveen: ,,Vaak wilden ze wel, maar zeiden ze dat ze niet mochten komen van hun begeleiders. Of ze hadden geen ruimte in hun groepsprogramma.''

Het ging ze niet alleen om Afrika. Nederveen: ,,We wilden ze ook duidelijk maken dat je ook als goede katholiek een condoom kunt gebruiken.''

Voor de Nederlandse jongeren lijkt die boodschap niet echt nodig. In gesprekken kwam steeds duidelijk naar voren dat ze zich lang niet aan alle kerkelijke ge- en verboden houden. ,,Ik ga ook naar bed met mijn vriendje'', zegt een meisje dat niet met haar naam in de krant wil. ,,En dat geldt voor velen hier.'' Maar ze is eerder geneigd zichzelf om die reden een slechte christen te noemen dan om te ageren tegen de strikte seksuele moraal.

Daarbij: de pelgrims komen hier niet om te discussi"eren over pauselijke uitspraken of over de kerkelijke hi"erarchie. Hoewel er op de derde catechese-bijeenkomst wél veel kritische vragen werden gesteld.

'Wij zijn gekomen om hem te aanbidden', luidde het motto. Dat klinkt vroom, en dat is het ook.

Deze jongeren willen elkaar ontmoeten, God ontmoeten, én ze willen de kerk zoals die is. Natuurlijk; de WJD zijn een event, een feest van de globalisering dat je vooral moet ervaren, een festival met de paus als mega-ster. Melige 'Wir sind papst'-buttons waren een snelle cult-hit. Maar voor platte lol kun je toch beter naar een popfestival gaan - dat is luxer bovendien.

Dit idool van 78 jaar oud is niet modieus en gaat niet voor de jongeren op de knie"en zitten. Juist dat maakt hem aantrekkelijk. Bovendien: het gaat uiteindelijk niet om de paus. De echte ster blijft Jezus voor de jongeren, ook als ze om één uur 's nachts op de bus wachten en uitgelaten zingen, na een avond met nauwelijks alcohol: 'We want to see Jesus lifted high' (klapklapklap).

Natuurlijk heeft iedereen zijn eigen reden om de WJD te bezoeken. Misschien is dat wel een van de belangrijkste verschillen met een popfestival: vraag je naar de reden van deelname, dan volgt er altijd een persoonlijk verhaal.

Zoals Hannelore Kardol (21), die vertelt dat ze nauwelijks meer naar de kerk ging sinds ze in één jaar te horen kreeg dat haar moeder en haar tante ziek waren én haar oma overleed. Tot ze naar een mis in een voorprogramma ging. Hannelore: ,,God wás daar gewoon in die kerk, heel vreemd.'' Toen wist ze dat ze wilde gaan. Haar twijfels aan het geloof voelt ze hier niet. ,,Misschien straks in Nederland, als ik in de kerk weer eens verreweg de jongste ben. Dan denk ik misschien weer: wat doe ik hier?''

Of Martin Knops (18), anarchist uit Wuppertal, met hanekam en leren jas vol spijkerwerk. Hij heeft symphatie voor de paus, en is vooral gekomen om zich wereldburger te voelen. Maar om de haverklap willen agenten hem en zijn vrienden wegsturen, ze zouden de orde willen verstoren. Martin: ,,De pelgrims doen dat niet, die willen alleen maar met ons op de foto.''

De laatste nacht is vochtig. Het regent niet, maar de dauw trekt overal doorheen. Tenten waren verboden. De meeste matjes en dekens raken drijfnat. De kou is venijnig; er wordt veel gehoest.

Zondagochtend rond zeven uur beiert er een zware kerkklok en komt er langzaam leven in de slapende hoopjes mens, dicht tegen elkaar gekropen voor wat warmte. Als vanzelf klinken de eerste latijnse liederen van de heuvel; een korte ochtendmis.

Zeker, de nacht was erg koud, beamen Claire van H"ovell (14) en Bernadette van Voorst tot Voorst (14). ,,Maar dat maakt het ook zo echt'', zegt Claire. Ze behoren met hun tienerreis tot de honderd jongste mensen op het terrein, eigenlijk is zestien de ondergrens. Als ze de paus zien ervaren ze 'rillingen' en 'vreugde in je hart'. Bernadette: ,,Hij heeft zo'n lief gezicht.''

In de afsluitende eucharistieviering, ook deels vanuit de slaapzak meegeviert, gaan 1 miljoen pelgrims, 9000 priesters en 800 bisschoppen ter communie.

Een uur later begint de allerlaatste trektocht: terug naar huis. Een enkeling gaat nog even op de pausheuvel staan. Volgende editie: Sydney, Australië, 2008.

Trouw, 22-08-2005