Wat is er wollig aan de christelijke traditie?


Hoe neutraal kan een vak 'levensbeschouwing' zijn, vraagt DIDIER POLLEFEYT zich af. En wie zou dat dan moeten geven? En schuilt er geen gevaar in voor het recht op godsdienstvrijheid?


Het voorstel van Patrick Loobuyck om de bestaande levensbeschouwelijke confessionele keuzevakken te vervangen door één neutraal verplicht vak voor iedereen (DS 22 maart) valt bij de collega's van het Humanistisch Verbond niet in goede aarde.

Als katholiek heb ik veel begrip voor hun kritiek. Levensbeschouwing is nooit neutraal. Wie is neutraal genoeg om zo'n vak te geven? Vandaag probeert Loobuyck de vrijzinnigen aan zijn kant te krijgen en gerust te stellen door plots aan te geven dat volgens hem de leerkrachten zedenleer dit vak zouden mogen geven. Dit betekent dat, als ik als katholiek mijn kind naar het gemeenschapsonderwijs stuur, het daar verplicht een 'neutraal' vak zal krijgen van iemand van het Humanistisch Verbond. Is dit de neutraliteit die Loobuyck voor ogen heeft? Of zullen ook katholieke godsdienstleerkrachten dit neutrale vak kunnen geven? Zullen vrijzinnige ouders daar tevreden mee zijn? Of zijn alleen katholieken dan niet neutraal genoeg? Levensbeschouwing is altijd gesteund op de authentieke getuigenis van een ervaring en vraagt om een engagement vanuit een bepaald perspectief. Wanneer je dat gaat schrappen, ben je niet meer bezig met levensbeschouwing of interlevensbeschouwelijke dialoog, maar over kennis van feiten die ook nooit neutraal gepresenteerd worden.

Loobuyck vindt dat zijn nieuwe vak ook in het katholiek onderwijs (georganiseerd door de vrijzinnigheid?) verplicht moet ingevoerd worden. Hier is zijn stelling dubbel. Hij argumenteert dat het vak godsdienst in het katholiek onderwijs al lang geen vak katholieke godsdienst meer is. Maar dan is zijn doelstelling daar toch al gerealiseerd? Mensen sturen hun kinderen graag naar het katholiek onderwijs vanwege de kwaliteit ervan. Zou het misschien kunnen dat het katholiek onderwijs voor een stuk zo kwaliteitsvol is, precies omdat het van zijn leerkrachten een christelijk geïnspireerd engagement vraagt dat het hele schoolproject vorm geeft? Mag men daar nog fier op zijn zonder dat dit denigrerend hoeft te zijn voor andere onderwijsnetten, die ook een engagement op zich nemen vanuit een ander waardevol perspectief?

Het lijkt me erg moeilijk om tot een authentieke interlevensbeschouwelijke dialoog te komen als men zo weinig respect en waardering kan tonen voor hoe geëngageerde mensen aan hun schoolproject werken. Positief aan de positie van Loobuyck is dat ze levensbeschouwingen stimuleert om nog actiever te gaan nadenken over en te gaan werken aan hun identiteit. In het katholiek (godsdienst)onderwijs neemt dat de vorm aan van het vertrekken vanuit een eigen voorkeursoptie voor de God van Jezus Christus, maar in openheid en gastvrijheid voor iedereen. Dat is alles behalve wollig maar vormt de kern van de christelijke traditie en is een authentieke realisatie van het grondwettelijk recht op vrijheid van godsdienst en onderwijs.

Loobuycks pleidooi voor onderwijs 'over' levensbeschouwingen vergeet gemakkelijk dat het zelf ook een eigen levensbeschouwelijke positie inhoudt die riskeert alle andere godsdiensten en levensbeschouwingen tot dogmatisme te veroordelen of op één hoop te gooien. Alleen voor wie zelf niet levensbeschouwelijk geëngageerd is, is alles aan elkaar gelijk. Deze positie kan zo zelf een nieuwe vorm van uitsluiting worden ten aanzien van iedereen die zich confessioneel geëngageerd weet. Op paradoxale wijze kan dit leiden tot een ondermijning van het recht op vrije meningsuiting en het recht op godsdienstvrijheid.

Didier Pollefeyt, gewoon hoogleraar, faculteit godgeleerdheid KULeuven


DS, 23-03-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB