Tegen korte lontjes helpt alleen een gedisciplineerd tot tien tellen


Zeggen wat je vindt en doen wat je zegt, luidde de gevleugelde uitdrukking waarmee Pim Fortuyn furore maakte.


Daarmee gaf hij uiting aan het gevoel dat we langzaam maar zeker gevangen waren geraakt in een keurslijf van politiek correct denken. Met de leuze leek Fortuyn alsnog de kroon te zetten op het in de jaren zeventig in gang gezette proces van individualisering en zelfontplooiing, waarin waarden als assertiviteit, voor jezelf opkomen en authenticiteit een centrale plaats kregen toebedeeld.

Een gevolg van deze ontwikkeling was ook dat de omloopsnelheid van acties en reacties in de samenleving enorm is toegenomen en niet altijd tot genoegen van iedereen. Zo bleek dezer dagen uit een onderzoek van de Stichting Ideële Reclame, Sire, dat maar liefst 84 procent van de bevolking vindt dat de mensen tegenwoordig sneller geïrriteerd zijn. Sire wil ons daarom de komende maanden de spiegel voorhouden, dat we mensen zijn geworden met een kort lontje. Met als boodschap: de samenleving zou wel zo aangenaam zijn als we wat minder snel ontploffen.

Het is het type boodschap dat vermoedelijk iedereen van harte zal onderschrijven. Maar dat is nu juist het probleem. Mensen weten meestal drommels goed waar de schoen wringt, om er zich vervolgens in de praktijk bar weinig van aan te trekken. De campagne tegen alcoholgebruik van jongeren was mede om die reden geen daverend succes. En over de toegevoegde waarde van het normen- en waardendebat van het kabinet lopen de meningen nog altijd uiteen. De één spreekt over een open deur, want wie is er tegen fatsoen? De ander beschouwt het als een doorzichtige poging om de moraal van de jaren vijftig tot norm te verheffen.

De vraag is telkens weer: hoe krijg je mensen zover het door henzelf gewenste gedrag in de praktijk te brengen? De neiging is er om daarvoor een beroep te doen op de overheid, die ook moet optreden als het om de kleine dingen gaat zoals wanbetalen, rotzooi op straat mikken en zich onbeschoft in het verkeer gedragen. Het zal zeker helpen, maar vaak ook stuit zo’n optreden op de ongerijmdheid dat de burger zelf alle vrijheid wil en geprikkeld reageert als hij daarop wordt aangesproken. Tegen korte lontjes is geen overheidsoptreden bestand: dat probleem zullen we zelf moeten oplossen, bijvoorbeeld door (weer) te leren om eerst tot tien te tellen alvorens aan emoties uiting te geven.


Trouw, 15-08-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB