Dit was het nieuws


Waarmee bewezen is dat de openbare omroep echt niet alles doet voor de kijkcijfers: nadat was uitgekomen dat Robin Ramaekers geknoeid had met de geluidsband van een reportage besloot de VRT de journalist tijdelijk op non-actief te zetten voor buitenlandse opdrachten. Zijn verslag uit een tentenkamp in Haïti was minder spectaculair dan gehoopt en dus had hij er geweerschoten onder gemonteerd. Een zware deontologische fout vinden zijn oversten, maar ontslagen wordt de man niet. Bijna even straf: in de media-sectie van de VRT-nieuwssite deredactie.be was het bericht over deze disciplinaire maatregel niet te vinden, 'Ramaekers' levert via de zoekfunctie ook geen resultaten op. De VRT doet wel aan zelfkritiek, maar alleen als ze er door andere media toe gedwongen wordt (De Morgen bracht het nieuws uit). Rechtstreeks communiceren met de bedrogen kijkers, zo ver zijn ze nog niet aan de Reyerslaan.


Dat het ook anders kan, bewijzen interessante mediakritische discussies van de afgelopen week. Maandag was er natuurlijk het veelbesproken Basta van Neveneffecten, waarin de journalistieke mores op vaak pijnlijke en tegelijk hilarische wijze werden gedemonstreerd. Dat leverde hier en nog wel eens een zuinig of zurig gepruil op ('Hun ietwat zelfgenoegzame jolijt met het bijbehorende mediastormpje - “Haha, zelfs De Standaard trapt erin!, - mocht wel wat minder'), maar ook sportieve reacties van journalisten die hoopten in de toekomst beter te doen.

Drie dagen later haalde de Nederlandse gratis krant De Pers ook hier de media met verzonnen nieuws. De origineelste krant van ons taalgebied opende woensdag met een bijna paginagroot bericht waar ik zelf ook grandioos was ingestonken: een cable van de Amerikaanse ambassade in Den Haag waaruit moest blijken hoezeer het nieuwe kabinet keurig doet wat de VS willen. NRC nam het bericht eerst over op zijn 'Snelle duiding bij het belangrijkste nieuws'-website en voelde zich uiteraard danig gepakt toen bleek dat deze cable niet bestond. Al snel vond de internetredactie van NRC een lector crossmedia aan een hogeschool die opperde dat dit een 'wanhoopspoging om aandacht' kon zijn van een krant die volgens hem te weinig advertentie-inkomsten weet te genereren.

De Pers, een krant die van het niet slaafs volgen van de waan van de dag haar handelsmerk heeft gemaakt en bij mijn weten zelden meer advertenties heeft gehad dan de afgelopen maanden, reageerde nogal flauw op alle ophef: de journalist bood excuses aan, niet aan de lezers die waren beetgenomen, maar aan de Amerikaanse ambassadeur omdat de journalist de woorden van die ambassadeur had geplagieerd. Helemaal onwaar was dat niet (op de site van De Pers kun je lezen welke passages uit het bericht vrijwel letterlijk uit WikiLeaks-materiaal waren samengesteld), maar voor enkele van de lekkerste citaten uit de zogenaamde brief van de ambassadeur gold dat bepaald niet. Dat Job Cohen, fractieleider van de Partij van de Arbeid, 'ongeschikt is voor de hedendaagse politiek', bijvoorbeeld, klonk als de officiële Amerikaanse bekrachtiging van wat columnist Bas Heijne vorige week in NRC had geschreven onder de kop 'Waarom Job Cohen een andere baan moet zoeken'. Wat begon als een frisse manier om met WikiLeaks-bronnen de aangehaalde banden tussen de VS en Nederland te duiden, was ontspoord tot een bericht waarin lezers werden bedot en politici beschadigd.

Maar de jonge chef internet van NRC greep het gebeuren aan om op nrcnext.nl een discussie aan te zwengelen over deze manier van werken. Dat De Pers over de schreef was gegaan, daarover leek weinig debat. Maar had NRC zelf ook een fout gemaakt door het bericht zo snel en ongecontroleerd over te nemen? Het is een vraag die in tijden van internetnieuws alleen maar acuter is geworden. In die context werd terecht ook verwezen naar instituten als BBC en Reuters, die zaterdag al te voorbarig hadden bericht dat het Amerikaanse Congreslid Gabrielle Giffords was doodgeschoten. In de discussie tekenen zich twee stromingen af: een club die vindt dat internet nu eenmaal sneller werkt en dat de mogelijkheid om snel te rectificeren compenseert dat er soms eens een fout bericht wordt gelanceerd; en daartegenover mensen die vinden dat voor de website dezelfde, allerstrengste eisen gelden als voor de gedrukte krant.

Wat een contrast met het zwijgen van onze openbare omroep, zo'n discussie. Als de VRT de maatschappelijke rol ernstig neemt waartoe gedelegeerd bestuurder De Preter deze week opriep, dan zou de omroep het Vlaamse debat over mediadeontologie moeten leiden. Er valt nog altijd een wereld te winnen.

Geert Buelens is schrijver en hoogleraar in Utrecht


DS, 15-01-2011

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB