actualiteitsforums - Enkele post bekijken

Eerste rechter Bush niet zo rechts

De Amerikaanse president Bush heeft zijn eerste voordracht gedaan voor een lid van het Hooggerechtshof. John G. Roberts geldt niet als extreem behoudend.

De keuze voor Roberts, nu nog rechter bij het federale hof van beroep in Washington, was verrassend. Haast alle politieke experts in de hoofdstad gingen ervan uit dat Bush een vrouw zou nomineren in plaats van de uit het Hooggerechtshof vertrekkende Sandra Day O’Connor. Zeker nadat ook first lady Laura Bush publiekelijk had verteld dat dat haar wens was.

Tegelijkertijd passeerde Bush verscheidene uitgesproken conservatieve kandidaten die rechts in zijn Republikeinse partij naar voren had geschoven.

Roberts geldt niet als een conservatieve ideoloog. Hij heeft geen uitgesproken persoonlijke opinies gepubliceerd over omstreden thema’s als positieve discriminatie, abortus of de scheiding van kerk en staat.

De Senaat moet de voordracht nog goedkeuren. Maar door John Roberts en niet een conservatieve lieveling voor te dragen lijkt Bush de kans op een lang en bitter gevecht te hebben verkleind.

Republikeinse senatoren omarmden de keuze direct. De Democraten hielden hun kruit droog. Voordat ze reageren gaan zij eerst de carrière van de 50-jarige jurist nalopen op aanwijzingen dat hij toch extreme ideeën heeft. Pro-abortusgroepen kondigden meteen hun verzet aan, omdat ze menen dat hij pro-life is, en dus het recht op abortus zou willen beperken.

De Democraten reageerden zo terughoudend, omdat ze weten dat hun mogelijkheden om de benoeming te blokkeren beperkt zijn: ze zijn in de minderheid en kunnen hoogstens via een procedureslag het lamleggen. In de praktijk komen ze daar alleen mee weg bij een kandidaat die werkelijk extreem is. Roberts lijkt daarvoor niet het juiste doelwit. In het verleden hebben Democratische kopstukken hem zelfs geprezen.

Het instituut opperrechter is in Amerika veel belangrijker dan in Nederland. Het Hooggerechtshof mag, anders dan onze Hoge Raad, alle wetten toetsen aan de Grondwet.

Zo heeft het Hof belangrijke politieke knopen doorgehakt: het recht op abortus, het verbod op gescheiden onderwijs voor blank en zwart, het toestaan van gebed op openbare scholen en het schrappen van anti-homowetten. De leden wordt voor het leven benoemd.

Vertrekkend opperrechter Sandra Day O’Connor gold als een centrumfiguur. Ze bracht de beslissende stem uit bij arresten die abortus en positieve discriminatie overeind hielden. De verwachting is dat met Roberts’komst het Hof verrechtst.

Bush krijgt waarschijnlijk binnenkort weer een gelegenheid om de samenstelling van het Hof naar zijn hand te zetten. De voorzitter, William Rehnquist, is hoogbejaard en lijdt aan kanker. Maar hij is nog niet van plan om af te treden.

Hoe kleiner de overheid, hoe liever het Roberts is

Rechts in Amerika beschouwt John Roberts als een van de zijnen. Tot zijn conservatieve geloofsbrieven behoren posities in de regeringen-Reagan en -Bush de Oudere en het lidmaatschap van de Federalist Society, die ijvert voor een kleine overheid.
Linkse groepen wezen erop dat Roberts in 1991 als advocaat voor het Hooggerechtshof de uitspraak die abortus legaliseerde ’een verkeerd besluit’ noemde ’dat herroepen moet worden’. Ik sprak toen namens de regering-Bush, verweerde hij zich later. Hoe hij echt over abortus denkt, is niet duidelijk.
Vriend en vijand noemen Roberts (50), een gelovig katholiek uit het Midden-Westen, een briljant strafpleiter en een aimabel mens. Hij kent het Hooggerechtshof goed: ooit werkte hij er op de griffie, en als advocaat bepleittte hij er 39 zaken. Daarvan won hij er 25. In 2003 werd hij rechter voor het Hof van Beroep in Washington. Na enkele Democratische tegenwerpingen keurde de Senaat zijn voordracht unaniem goed. In die functie wees Roberts onlangs bezwaren af tegen militaire tribunalen voor de gevangenzittende ’illegale strijders’ in Guantanamo Bay.

Trouw, 21/07/2005