actualiteitsforums - Enkele post bekijken

VS laten verzet tegen ElBaradei vallen

BRUSSEL - De VS geven hun verzet op tegen een derde termijn voor Mohammed ElBaradei als hoofd van het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA). De belangrijkste reden is dat ze geen tegenkandidaat konden vinden voor de Egyptenaar, die de steun genoot van alle andere 34 leden van de raad van gouverneurs van de IAEA.

ELBARADEI mocht gisteren op de koffie bij de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Condoleezza Rice om te praten over ,,wat de IAEA zal doen in de komende jaren, die uitzonderlijk belangrijk zullen zijn''. In de Amerikaanse pers werd het gesprek voorgesteld als een sollicitatiegesprek voor ElBaradei: een derde termijn kan, op voorwaarde dat hij hardere standpunten inneemt tegenover Iran.

Die voorwaarde moet wellicht dienen om de bocht aannemelijk te maken. Tot voor kort verzette Washington zich tegen een derde termijn voor ElBaradei. Officieel luidde het dat de VS vinden dat twee termijnen volstaan voor leiders van internationale organisaties. Maar binnen de regering-Bush leefde er vooral misnoegdheid tegen ElBaradei omdat de man, in de aanloop naar de Irak-oorlog, niet meegestapt was in het verhaal dat het regime van Saddam Hoessein opnieuw aan een kernwapenprogramma werkte.

In het dossier-Iran vonden hardliners binnen de regering-Bush dat ElBaradei meer zijn ongenoegen had moeten ventileren over het feit dat sommige inspecteurs geen visum kregen. Ze vonden ook dat hij agressiever te werk had mogen gaan bij de inspecties op basis van het Aanvullend Protocol.

Washington liet weinig onverlet om een derde ambtstermijn van ElBaradei te dwarsbomen. Eind vorig jaar onthulde de Washington Post dat de telefoon van de Egyptenaar werd afgeluisterd door de VS.

Washington hoopte op die manier een en ander op te vangen dat tegen de man gebruikt kon worden. Ook het lekken van het verhaal begin dit jaar dat Egypte er een geheim nucleair programma op nahield, maakte volgens diplomaten in het Weense IAEA-hoofdkwartier deel uit van de pogingen van Washington om af te raken van ElBaradei. En de VS polsten bij de andere leden van het uitvoerend orgaan van de IAEA of er geen andere geschikte kandidaten waren.

Bij gebrek daaraan leggen de VS zich bij het onvermijdelijke neer. Mogelijk had Washington ook oren naar het Europese argument dat het om tactische redenen meer aangewezen kan zijn om anno 2005 een Arabier aan het hoofd van het IAEA te hebben staan.

De raad van gouverneurs benoemt dus bij zijn bijeenkomst van maandag opnieuw ElBaradei tot directeur-generaal. Het komt niets te vroeg: niet alleen verstrijkt in september het lopende mandaat, het dossier-Iran verdient alle aandacht. Zoals The Economist begin mei nog schreef, ,,heeft Iran twee decennia lang gelogen tegen (IAEA-)inspecteurs om activiteiten en experimenten toe te dekken die enkel zin hebben bij het nastreven van een bom''.

Zo komt er uit Teheran geen duidelijk antwoord op de vraag waarom het voor zijn nucleair programma een beroep doet op centrifuges van een bepaald type (P2) dat vooral voor militaire programma's relevant is. Het blijft ook onduidelijk hoe het kon dat sporen van verrijkt uranium werden aangetroffen op bepaalde materialen. Iran beweert dat het moet gaan om geïmporteerde materialen, maar maakt niet duidelijk vanwaar die onderdelen dan wel kwamen. Het doet diplomaten vermoeden dat Iran er nog altijd een geheime installatie op nahoudt.

De zaak-Iran staat dan ook niet toevallig opnieuw op de agenda van de bijeenkomst van gouverneurs, die maandag in Wenen begint. ElBaradei zal er een nieuw schriftelijk rapport laten presenteren, met bijkomende informatie in het dossier.

Intussen zit er nauwelijks schot in de pogingen van Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië (de EU-3) om Iran te doen afzien van de verrijking van uranium, in ruil voor meer handelsrelaties.

De kans dat de Iran-zaak in de herfst doorverwezen wordt naar de VN-Veiligheidsraad, wordt steeds reëler.

10/06/2005 Bart Beirlant

©Copyright De Standaard