Wereld is slecht voorbereid op rampen

- Zondag 31/10/10
- Bron: www.demorgen.be

De wereld is slecht voorbereid op de menselijke tol die het toenemend aantal overstromingen, droogtes en extreme stormen met zich meebrengt. Dat zeggen experts zoals Peter Walker, directeur van het Feinstein International Center van de Tufts-unversiteit bij Boston.
"We houden mensen misschien in leven en we helpen ze misschien te overleven", zegt Walker, "maar we doen dat niet op zo'n manier dat ze herstellen en in staat zijn de volgende crisis aan te kunnen." Walker pleit er voor het ad hoc-karakter van de internationale humanitaire hulp te verlaten. "We komen op een punt waarop deze crises zo omvangrijk en frequent worden, dat je een internationaal systeem moet opzetten dat ervoor zorgt dat zowel voor als na rampen snel hulp geboden kan worden."

Moeizaam
De andere complicerende factor in hulpontvangende landen zoals Pakistan en Haïti, is dat herstel op lange termijn moeizaam verloopt als gevolg van gebrek aan geld, infrastructuur, overheidsdiensten en armoede onder de bevolking.

Hoewel de mensen uit de provincie Atjeh in Indonesië hun leven weer op de rails wisten te krijgen na de tsunami van 2004, ging vrijwel al hun spaargeld daaraan op, zegt hij. "Als we nu weer een tsunami zouden krijgen, wordt het veel moeilijk voor de mensen om daarvan te herstellen", zegt Walker.

Spagaat
Robert Fox, directeur van Oxfam Canada, zegt dat hulporganisaties zich realiseren dat ze hun capaciteit bij humanitaire crises moeten uitbreiden en "strategischer" moeten worden. In Pakistan waren te weinig hulpverleners, ook toen hulporganisaties massaal waren uitgerukt. "We kunnen meer dan één crisis tegelijk aan, maar meer dan één megacrisis tegelijk is een spagaat", zegt Fox.

Militairen
Een controversieel aspect van hulpverlening is de toenemende betrokkenheid van buitenlandse militairen. Amerikaanse en Canadese militairen leverden op Haïti materiaal en zetten communicatiesystemen en infrastructuur op. Ook werden helikopters van het Amerikaanse leger ingezet om mensen te redden en voorraden af te leveren in de overstroomde gebieden in Pakistan.

Fox is er tegen dat hulporganisaties nauw samenwerken met het Amerikaanse leger, dat in Pakistan bijvoorbeeld met grote argwaan wordt bekeken. Het Amerikaanse leger is namelijk ook betrokken bij aanvallen op islamisten in Pakistan.

Chaos
Militaire inzet kan echter belangrijk zijn in gebieden waar chaos heerst, zegt onderzoeker Michael Byers van de Universiteit van British Columbia. De combinatie van helikopters, liftvoertuigen en de inzet van genietroepen is vaak nodig om de ontwrichting en chaos na een ramp het hoofd te bieden.

Het grootste obstakel is in het geval van Canada het leger zelf, zegt hij, omdat defensie niet voldoende inspeelt op het bieden van humanitaire hulp, zelfs niet nu hun militairen in Afghanistan actief zijn.
"Het is een kwestie van een mentaliteitsverandering; de legerleiding zal moeten inzien dat humanitaire missies een essentieel onderdeel van het werk in het leger zullen worden. Ik verwacht dat hulp bij humanitaire rampen de belangrijkste taak zal worden voor het Canadese leger in de komende jaren. Dat is bij de leiding nog niet echt doorgedrongen", zegt Byers. (ips/adb)

De titel van dit artikel slaat volgens mij de nagel op de kop: de wereld is slecht voorbereid op rampen. Vroeger was dat volgens mij niet zo’n probleem: er gebeurden niet veel megacrises, en als er één plaatsvond, was heel de wereld in shock en stond ook praktisch iedereen paraat om hulp te bieden, zowel fysiek als financieel. De laatste jaren lijkt het er echter op dat de crises steeds omvangrijker en frequenter worden, met als gevolg dat

1) het steeds moeilijker wordt om overal efficiënt hulp te bieden.
2) de doorsnee mens er op de één of andere (wrede) manier aan “gewoon” wordt, waardoor hij/zij steeds minder de behoefte voelt tot actie over te gaan en bijvoorbeeld geld te storten.

Dit alles leidt ertoe dat er volgens mij internationaal een systeem ontwikkeld moet worden om preventief en curatief humanitaire hulp te bieden. Hierbij moeten problemen als geld, infrastructuur, overheidsdiensten en armoede onder de bevolking besproken worden om uiteindelijk tot een plan te komen waarbij men zo doeltreffend en “strategisch” mogelijk hulp kan bieden. Wat moet er gebeuren als een land een overstroming, aardbeving, extreme droogte,… meemaakt? En hoe kan er, na het opvangen van de eerste schok, op lange termijn hulp geboden worden, zodat er in het getroffen gebied een wederopbouw kan plaatsvinden? Dit moet in mijn ogen per “risicozone” bekeken worden. De ene plaats op aarde heeft nu eenmaal meer kans op een aardbeving of overstroming dan de andere en het ene land is het andere niet. De gewone “man in de straat” zou in mijn ogen ook meer gewezen moeten worden op hoe essentieel zijn hulp is. Welk verschil kan zijn bijdrage concreet leveren? Mensen zien alles maar in de grote pot terechtkomen, waardoor hun bijdrage niet meer belangrijk lijkt. Bovendien wordt er bij grote rampen in mijn ogen te veel “sensatienieuws” gebracht, waardoor het allemaal in scène gezet lijkt en alles een “ver van mijn bed”-show wordt. Hier zou ik, zoals ik al zei, liever concrete hulpverlening zien dan overdreven emotionele shows waarbij men laat zien “hoe erg het allemaal wel is”, maar waarbij de essentie, namelijk een nood aan hulp, naar mijn gevoel soms verloren gaat in het overaanbod aan bekende sterren.
Het grootste dilemma is voor mij de taak van het leger in dit alles. Het leger kan nu eenmaal wel gericht te werk gaan bij humanitaire hulp, gezien de mogelijkheden die zij bezitten (bijvoorbeeld helikopters). Daarom zou hulpverlening volgens mij in hun opleiding geïntegreerd moeten worden. Langs de andere kant is het vrij hypocriet dat het leger de ene dag tegen een land als Pakistan zit te vechten om er de volgende dag bij een natuurramp het land te komen helpen. Het vertrouwen tussen het hulpbehoevende en het hulpverlenende land is in zo’n geval natuurlijk ver te zoeken. Nochtans kan bijvoorbeeld de steun van het Amerikaanse leger van essentieel belang zijn. Hierover moet men zeker nadenken bij het opzetten van een internationaal hulpsysteem. De gemakkelijkste oplossing lijkt me natuurlijk “geen oorlog meer”, maar ik vrees dat verschillende landen het daar niet mee eens zijn.