Losgeslagen fantasie ...
De fantasie vierde weer hoogtij op de (wetenschaps-)redacties. Of hebben enkele wetenschappers mooi de media voor hun kar gespannen?
De krantenkoppen liegen er niet om. Enkele voorbeelden: Leefbare kopie van aarde gevonden (De Standaard - 01.10.2010); De 'nieuwe aarde' heeft 100% kans op leven (Het Laatste Nieuws - 30.09.2010); Is dit de nieuwe aarde? (KNACK - 30.09.2010); Gaf nieuwe aarde al twee jaar geleden teken van leven? (De Morgen - 01.10.2010).
Gliese 581 g. Is dit inderdaad de 'nieuwe aarde'? Is deze planeet een 'kopie van de Aarde'? Is leven op deze planeet een zekerheid, zoals Steven S. Vogt - één van de ontdekkers - verkondigt in interviews? Is deze planeet een bezoekje waard? Ze ligt tenslotte 'maar' op 20 lichtjaar.
Misschien is het goed om ons eerst eens af te vragen wat de wetenschappelijke feiten zijn over deze exoplaneet in het Librasterrenstelsel, ontdekt aan de hand van de radiale-snelheidsmethode. Ze bevindt zich in een baan rond een zwakke rode dwerg Gliese 581. Deze planeet bevindt zich op een afstand van 0,146 AU (astronomische eenheid = afstand zon-aarde = ~150 miljoen km). Bedenk dat Mercurius op 0,4 AU gelegen is van onze Zon. Bovendien liggen er nog 3 exoplaneten dichter bij de rode dwerg. We weten ook dat de omlooptijd ongeveer 37 dagen (36,6 dagen om exact te zijn) is. De massa van de planeet wordt geschat op 3,1 tot 4,3 aardse massa's.
Tot daar de feiten ...
Al de rest zijn wetenschappelijke speculaties. Vooreerst de dichtheid - en dus ook de omvang en zwaartekracht. Men weet niet of het een steenplaneet is zoals de Aarde of een ijsplaneet zoals Neptunus. Gaat men uit van een aardse samenstelling dan zou Gliese 581 g een straal hebben tussen 1,3 en 1,5 keer de straal van de Aarde. In volume zou dat betekenen dat deze exoplaneet 2,2 tot 3,4 volumineuzer is dan de Aarde. Maar stel dat het een ijsplaneet is, dan zou de straal 1,7 tot 2 keer de straal van de Aarde zijn; 4,8 tot 8 volumineuzer dan de Aarde. Het is dus zeker een superaarde. Zwaartekracht aan het oppervlak kan gaan van 1,1 tot 1,7 keer de zwaartekracht aan het aardoppervlak.
Berekeningen wijzen op een gemiddelde evenwichtstemperatuur aan het oppervlak van Gliese 581 g van 228 K (-45°C). Dit zou inderdaad betekenen dat deze exoplaneet zich in de 'bewoonbare zone' rond zijn ster bevindt, met name in de zone waarin op een aardse planeet vloeibaar water mogelijk terug te vinden is op het planeetoppervlak. De gemiddelde evenwichtstemperatuur op Aarde is immer 255K (-18°C). De aardse atmosfeer zit dan ook vol broeikasgassen die er voor zorgen dat de gemiddelde effectieve temperatuur op Aarde 288K (+15°C) is.
Dus een 'leefbare' Gliese 581 g impliceert dat het een atmosfeer zou moeten bezitten vol met broeikasgassen. Of er een atmosfeer is, laat staan een atmosfeer vol met broeikasgassen om de planeet 'leefbaar' te maken, blijft tot op heden echter een grote onbekende. Dus beweren dat men zo goed als zeker is van leven - onder welke vorm dan ook - op Gliese 581 g is pure speculatie ... zelfs jereinste fantasie.
Tenslotte staat Gliese 581 g zo dicht bij zijn ster dat ze hoogstwaarschijnlijk in de 'getijdenval' vastzit. Dat wil zeggen dat steeds dezelfde zijde van de planeet gericht is naar de rode dwerg (net als onze Maan ten opzichte van de Aarde). De gevolgen hiervan voor globale atmosferische circulatiemodellen blijven ook weer koffiedik kijken.
Kortom, de enige bewezen gelijkenis met Planeet Aarde is dat de massa van Gliese 581 g deze van de Aarde 'benadert', al is ze nog steeds 3,1 tot 4,3 keer zwaarder - een superaarde dus. Ook de afleiding dat ze in de 'bewoonbare zone' ligt van een ster is een overeenkomst met de Aarde (zeer gelijkaardige evenwichtstemperatuur). Al de rest is natte-vingerwerk!
Is het een steenplaneet? Heeft deze exoplaneet een atmosfeer? Zijn er broeikasgassen die de gemiddelde oppervlaktetemperatuur met meer dan 50°C opdrijft? Is er überhaupt vloeibaar water aan het oppervlak? Is er leven op deze planeet? Heeft het leven een evolutie ondergaan? Allemaal vragen waarop de wetenschap het antwoord schuldig moet blijven.
Hebben de wetenschappers zelf een loopje genomen met de wetenschap? Vanuit hun enthousiasme over deze wonderlijke ontdekking? Of vanuit meer 'aardse' drijfveren? Hebben ze de media voor hun kar gespannen? Of zijn ze eerder het slachtoffer van de media? Een ding is zeker: op de (wetenschaps-)redacties is er behoorlijk op los gefantaseerd! Hadden ze zich maar getroost om de samenvatting van het artikel, laat staan het volledige wetenschappelijke artikel zelf, eens ter hand te nemen ...
Bron: weetlogs.scilogs.be , 04/10/10