actualiteitsforums - Enkele post bekijken - ‘Voorzichtig zijn, zeker in basisonderwijs'

Oren prikkelen

Minister Pascal Smet heeft met zijn voorstel om Engels als Europese tweede taal te kiezen een uiterst zinvolle discussie uitgelokt. 'Du choc des idées jaillit la lumière', aldus de minister. Hoeveel Vlamingen begrijpen deze woorden?

De Europese eenwording hapert volgens de minister. Helaas hapert de nationale eenwording nog meer. De vraag is of de mensen in dit land betere Belgen moeten worden of betere Europeanen. Het antwoord: ze moeten het allebei.

'Als je geen gemeenschappelijke taal hebt, begrijp je elkaars verhalen niet', zegt de minister. Dit argument geldt op Europees, maar ook op nationaal niveau. Eerst moeten de Belgen elkaar leren begrijpen. Het kan toch niet zijn dat Vlamingen en Walen in de toekomst met elkaar in het Engels zouden communiceren?

Frans moet de tweede taal zijn op Vlaamse scholen, natuurlijk! Maar Nederlands moet ook worden verplicht als tweede taal op Waalse scholen. En Engels als derde taal voor iedereen verplicht.

Ik heb nooit begrepen waarom veel Vlamingen zo beroerd Frans praten en de Walen nauwelijks of geen Nederlands. Als je wilt pretenderen een natie te zijn, zul je de burgers toch moeten opleiden om met elkaar te communiceren. De politieke problemen tussen Wallonië en Vlaanderen zijn terug te voeren op taal. Het wederzijdse wantrouwen en onbegrip zijn een linguïstisch probleem.

Belgen zijn geen helden op het gebied van communicatie. Het valt me vaak op dat ze elkaar in het sociale verkeer niet aan elkaar voorstellen. Als ik op een receptie met een Vlaming sta te praten en een bekende van hem komt erbij staan, is de kans groot dat ik nooit zal weten wie die persoon is, tenzij ik me zelf dan maar voorstel. Het valt me ook op dat Vlamingen die werken bij overheidsdiensten simpelweg de telefoon opnemen met een onmachtig hallo, alsof je zou moeten weten wie ze zijn, op welke afdeling.

Het is onbeleefd om de taal van je landgenoten niet te spreken, elkaar of jezelf niet voor te stellen, om geen hand te geven. Onhandig en asociaal. Communiceren kun je leren en als je ouders je dat niet hebben geleerd en op school leer je het niet, heb je een serieus probleem. Je sociale omgeving wordt klein, je denken wordt klein en angstvallig. In een omgeving die jij niet vertrouwt, kijk je schuw om je heen.

Vlamingen verwijten de Nederlanders wel eens dat ze Frans proberen te praten zodra ze in Brussel komen. Ze doen in ieder geval hun best. Zij voelen niet de taalstrijd met de Walen. Zij zijn gewoon blij een andere taal te kunnen spreken. Mijn Vlaamse vrienden leerden mij in Brussel steevast Nederlands te praten. De oren van de Franstaligen moeten worden geprikkeld. Het is politiek bedrijven.

En waarom op Vlaamse scholen niet een vierde taal verplichten? Een taal naar keuze. Waarom geen Spaans of Chinees of Duits? Talen beïnvloeden je denken. Als je leert dat alles een kwestie van vertalen is, dat geen enkele taal de waarheid in pacht heeft, ga je vanzelf genuanceerder denken.

Hoe jonger je een taal leert, hoe beter. Het is als spelen. Kleuters kunnen beter luisteren, onthouden, zijn zorgelozer en gemotiveerder dan tieners en pubers. Ze leren niet uit boeken maar ontdekken de taalregels zelf op een natuurlijke manier. Zoals jonge vogeltjes leren zingen.

Mijn ervaring is dat iedere volgende taal makkelijker te leren is. Het is een kwestie van je taalvermogen in goede conditie houden. Het heeft training nodig. En waarom niet op scholen voor iedereen een jaartje Latijn of Grieks verplichten zodat alle jongeren de kans krijgen de wortels van onze Europese cultuur te leren kennen.

Onderwijs is niet alleen een plicht, maar vooral een recht! Jonge mensen hebben het recht op talenkennis!

De beste methode om een taal te leren is om erin ondergedompeld te worden. Waarom zijn alle Nederlandstalige programma's op de Vlaamse televisie niet Frans ondertiteld en de Franstalige programma's op de Waalse televisie niet Nederlands ondertiteld? Het zou de manier bij uitstek zijn voor Walen en Vlamingen om elkaars wereld te leren kennen. Bekend maakt bemind.

Afgelopen zondag was het de Europese Dag van de Talen. Laat iedere dag een dag van de talen zijn. Mensen hebben weinig andere middelen om met elkaar te communiceren. Zelfs de taal van de liefde heeft zo nu en dan woorden nodig.

Oscar van den Boogaard is schrijver

DS, 01-10-2010