'Vlaanderen zwijgt over de oorlog'


BRUSSEL - Met zijn column in De Standaard zette Bart De Wever andermaal kwaad bloed in Franstalig België, deze keer over het oorlogsverleden.


'Simplistisch', zo luidde een nog gematigde Franstalige reactie gisteren op wat N-VA-voorzitter Bart De Wever dinsdag schreef in zijn tweewekelijkse column in De Standaard. Daarin hekelde De Wever 'de Waalse mythe' die wil dat vooral Vlamingen in de Tweede Wereldoorlog collaboreerden met de bezetter, 'terwijl Franstalig België dapper verzet bood'.

Aan die mythe, aldus De Wever, ontlenen Franstaligen nog altijd 'een misplaatste morele superioriteit gebaseerd op collectieve onwetendheid'. Concreet: nog altijd associëren zij het Vlaams nationalisme met de collaboratie. Dat doen ze, aldus de N-VA-voorzitter, om hem via 'een mij toegedicht nazisme' als politicus te kunnen discrediteren. En dat kan alleen omdat Franstalig België zijn eigen collaboratieverleden zou wegmoffelen.

Terloops noemde De Wever Le Soir, vaak zijn kwelgeest in het politieke debat, tot twee keer toe een 'collaborerende' krant. Een pijnlijke vergissing, want Le Soir was, zoals meerdere Belgische publicaties, een 'gestolen' krant: collaborateurs namen, onder Duitse controle, de redactie ervan over en bleven de krant onder haar oude titel uitgeven.

Onder meer die fout leidde veel Franstalige politici ertoe om De Wever ervan te verdenken dat hij het oorlogsverleden oprakelt om Vlamingen en Franstaligen politiek nog verder te verdelen. Volgens Rudy Demotte (PS), minister-president van de Franse Gemeenschap en het Waalse Gewest, is het geen goed idee om op die manier in de huidige delicate politieke verhoudingen 'olie op het vuur te gieten'.


Nobel idealisme

Ten gronde is het juist dat Franstalig België het lang moeilijk had met de collaboratie van het rexisme en zijn leider Léon Degrelle. Ze paste niet in het beeld dat de regio graag van zichzelf projecteerde als vooruitstrevend en democratisch gezind. 'Toch doen historici daar nu wel op grote schaal onderzoek naar,' zegt de historica Chantal Kesteloot.

'De collaboratie was in Wallonië anders gemotiveerd', stelt Rudi Van Doorslaer, directeur van het Studie- en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse Maatschappij (Soma). 'In Vlaanderen was de motivatie ervoor veel meer politiek van aard.'

Zat Franstalig België verveeld met de collaboratie van Rex of van het Waalse nationalisme, in Vlaanderen was dat lang veel minder het geval. Daar heerste lang een andere mythe, die de collaboratie van de Vlaamse beweging minimaliseerde of goedpraatte als een daad van nobel idealisme. In extreemrechtse milieus is dat nog altijd zo.

Het hedendaagse wetenschappelijke onderzoek hangt van die oorlogstijd evenwel een veel meer genuanceerd en ook veel harder beeld op, ook over pijnlijke thema's als de Vlaamse collaboratie bij de Jodenvervolging.

Klopt het dan dat Vlaanderen heeft gekozen voor 'een objectieve blik op de fatale flirt met de bezetter', zoals Bart De Wever in zijn column schreef? 'Ik ben het daar niet mee eens als hij zou bedoelen dat Vlaanderen nu klaar is met die periode', zegt Rudi Van Doorslaer. 'Het wetenschappelijk onderzoek is één ding, de beeldvorming bij het grote publiek is een ander.'


Totalitaire traditie

'Over de Tweede Wereldoorlog wordt nu vooral gezwegen', meent Van Doorslaer. 'Anders dan in Frankrijk of Groot-Brittannië is de oorlog, hoe rijk die ook is aan conflicten en dus aan vertelstof, helemaal geen onderwerp in de populaire fictie, in romans of op televisie.'

'Alleen al de Vlamingen die in Duitse dienst naar het Oostfront trokken,' zegt Van Doorslaer, 'zijn met de twee generaties nakomelingen die ze nu hebben, samen goed voor de bevolking van een middelgroot stadje. Waar kan je hun familieverhalen horen, die je toch allesbehalve alledaags kunt noemen? Nergens.'

Als tegengewicht voor die 'amnesie' werkt hij nu, samen met uitgerekend Bruno De Wever, broer van en hoofddocent aan de Gentse Universiteit, aan een tentoonstelling over de oorlogstijd.

'Interessant is niet zozeer de samenwerking met de bezetter op zichzelf,' zegt Van Doorslaer, 'wel dat het ging om samenwerken met een ideologisch zeer geprononceerde bezetter. Waarom konden zoveel Vlamingen zich in die ideologie vinden? Welke historische, sociale en culturele context, welke totalitaire tradities maakten dat mogelijk? Wat zegt dat over Vlaanderen? Die vragen zijn nog lang niet beantwoord.'


Blog DS, 23-09-2010 (Marc Reynebeau)

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB