Gemeenten sterker, provincies slanker
BRUSSEL - De provincies moeten op zoek naar een overnemer voor hun 58 scholen en voor 19 musea.
De provincies verdwijnen niet maar worden wel flink slanker en zullen bijvoorbeeld een overnemer moeten zoeken voor hun 58 scholen en voor 19 musea. Dat is het meest concrete besluit dat men kan trekken uit de Groenboek Interne Vlaamse Staatshervorming waarvoor minister Geert Bourgeois (N-VA) vrijdag de zegen kreeg van de Vlaamse regering. Vijf principes zitten er in vervat.
+De gemeenten worden sterker.
+De provincies worden slanker, beperken zich vooral tot 'grondgebonden' materies (ruimtelijk beleid, waterwegen) en verliezen de meeste van hun 'onderwijs-, welzijns- en cultuurmateries'.
+De Vlaamse overheid reduceert de 'planlast' die ze de gemeenten oplegt.
+Het 'rommeltje' van zelf opgerichte of van boven opgelegde intermediaire structuren - boven- en tussengemeentelijke initiatieven, zorg- en onderwijsregio's - wordt uitgezuiverd.
+In principe mogen nog maar twee beleidsniveaus bevoegd zijn in een materie. Nu zijn er vaak zes: de gemeenten (en de half autonome OCMW's), allerlei tussenstructuren (zoals intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en door Vlaanderen opgelegde regio's), de provincies, Vlaanderen, federaal België en soms Europa.
Die vijf principes zijn vertaald in 75 concrete voorstellen die leiden tot bevoegdheids- en geldoverdrachten waarbij de gemeenten de grote 'ontvangers' zijn en de provincies het meest afgeven.
Op de vraag of het een groenboek à la Daerden is, zegt Bourgeois: 'Neen, het is een echt groenboek naar Europees model. Na eerste gesprekken met gemeenten en provincies en eigen administratie, zegt de Vlaamse regering wat ze zinnens is. Daarna volgt écht overleg, - dat is altijd riskant maar de goede ideeën zullen boven drijven - met het Vlaams Parlement en de gemeenten en provincies en dan volgen het witboek - de synthese - en de beslissingen.
Het is de vierde Vlaamse poging om - onder druk van de zich betutteld voelende gemeenten - een 'interne Vlaamse staatshervorming' door te voeren. De regering-Van den Brande lanceerde in haar nadagen het Belfortprincipe: de gemeentelijke autonomie als beleidsbeginsel; het bleef bij het beginsel. De paarse regeringen-Dewael en -Somers lanceerden een groot 'kerntakendebat' dat veel debat maar weinig daden opleverde. De regering-Leterme sprak geen grote woorden maar kwam ook niet tot daden. De regering-Peeters lijkt met dit Groenboek van Bourgeois wel schot in de zaak te brengen.
Bourgeois erkent dat in de consultatieronde geen consensus is gegroeid. Vooral de provincies verzetten zich. Hij waarschuwt zichzelf en de Vlaamse regering ook: 'Het is niet alleen een zaak van structuren maar ook van cultuur. Het wantrouwen van de Vlaamse overheid en haar diensten voor de 'lagere besturen' is funest; vertrouwen moet de regel zijn.
www.standaard.be/groenboek
DS, 24-07-2010 (Guy Tegenbos)