'Ze spelen Playstation'
http://www.prisonplanet.com/wikilea...en-in-iraq.html
BRUSSEL - 'De eerste seconden kan je nog denken dat er gewapende mannen in beeld zijn. Daarna niet meer.' De video van de VS-aanval in Irak schokt cameraman Daniel Demoustier.
De website Wikileaks, die zich specialiseert in het uitbrengen van vertrouwelijke documenten en video's, zette maandagavond beelden online die zijn gemaakt vanuit een Amerikaanse Apache-gevechtshelikopter. Die was betrokken bij een schietincident in 2007 in de Iraakse hoofdstad Bagdad. De beelden tonen akelig scherp hoe een groep mannen een plein oversteekt. Twee van hen zijn gewapend, meldt de helikopterpiloot. Wanneer een van de twee mannen even later met zijn 'wapen' een hoek omkijkt, schreeuwt de piloot dat de man een 'RPG', een raketwerper, in handen heeft.
Daarop krijgt hij de toestemming te schieten met zijn zware 30 mm-kanon. De beelden tonen hoe de kogels inslaan, er stijgt rook op. Even later liggen zes van de acht mannen dood op de grond. Een zevende die probeert weg te vluchten, wordt al lopend neergemaaid. Een achtste man die probeert te ontsnappen, wordt ook nog geraakt.
'I hit 'em'
Hij ligt zwaargewond op de grond, de piloten overleggen met hun commandocentrum of ze hem nog eens moeten raken. 'Zodra hij naar zijn wapen reikt', luidt het verdict. De man kruipt verder. Een busje komt aanrijden om de gewonde op te laden. De helikopters krijgen toestemming om de bestelwagen te beschieten.
'Alright, haha, I hit 'em', zegt een van de piloten. 'Oh yeah, look at those dead bastards', zegt een andere. 'Nice. Good shooting, thank you', klinkt een derde stem. Als later Amerikaanse soldaten arriveren, halen ze uit het busje twee zwaargewonde kinderen. 'Het is hun schuld als ze hun kinderen meenemen naar een gevecht', zegt een van de helikopterpiloten.
Alleen: er was geen gevecht. De twee 'gewapende mannen' waren een fotograaf van het persagentschap Reuters, Namir Noor-Eldeen (22), en zijn chauffeur en assistent Saeed Chmagh (40). De bemanning van de helikopter zag Noor-Eldeens camera verkeerdelijk aan voor een raketwerper. Ook Chmagh draagt iets, mogelijk een extra camera of een drievoet. Daaruit concludeert de helikopter dat de hele groep 'gewapend is met AK-47's en RPG's'.
De groep van acht mannen wandelt nochtans behoorlijk relaxed door de straat, terwijl ze waarschijnlijk horen en zien dat een helikopter in de buurt hangt. Uit de beelden valt weliswaar niet op te maken wat de bredere context van het verhaal is.
Kan het gaan om een 'doodgewone' oorlogssituatie waarin nu eenmaal ongelukken gebeuren? 'Fucking hell', klinkt de spontane reactie van de ervaren oorlogscameraman Daniel Demoustier (46) als hij de beelden bekijkt. 'De eerste beelden laten nog twijfel, maar als de fotograaf om de hoek kijkt, zie zelfs ik dat het niet om een raketwerper gaat. De beelden zijn scherp en hun technologie laat de piloten toe nog verder in te zoomen. Dat gebeurt niet, want de beslissing is al genomen dat het om gewapende mannen gaat. Nochtans gaat het niet om de begindagen van de Amerikaanse invasie in 2003, maar om feiten uit 2007, toen de Amerikanen al jarenlang ervaring hadden, ook met journalisten.'
De beschieting strookt met de ervaringen die Demoustier zelf opdeed als embedded journalist met de Amerikanen in Afghanistan, voor de Britse nieuwszender ITN. 'Ik heb meegevlogen in zulke helikopters', zegt hij. 'Regel nummer één is dat ze nooit enig risico nemen: een dode Amerikaan is miljoenen keer erger dan vijfhonderd dode burgers. De piloten zitten in hun helikopter naar een videoscherm te kijken, ze hebben geen enkel contact met de realiteit. Dat blijkt ook uit hun commentaren in deze beelden. Ze spelen Playstation.'
De beschieting van de bestelwagen die de gewonden komt helpen, herinnert Demoustier aan het dodelijke incident waarin hij in 2003 zelf was betrokken in Irak. 'In de begindagen van de invasie zijn we beschoten door Amerikaanse tanks, ook al waren onze twee voertuigen duidelijk gemarkeerd als tv-auto's,' zegt Demoustier. Daarbij stierven twee van Demoustiers collega's: ITN-journalist Terry Lloyd en de Libanese tolk Hoessein Osman. Ook medecameraman Fred Nérac werd geraakt, maar van hem is nooit nog een spoor teruggevonden. Alleen Demoustier kon de beschieting navertellen.
'Terry Lloyd had alleen een schouderwonde', vertelt Demoustier. 'Hij werd opgehaald door een Iraaks minibusje, zoals in de beelden van Bagdad. Terry stierf toen dat busje van achteren onder vuur werd genomen door de Amerikanen. Ik begrijp echt niet waarom een busje dat gewonden wil wegbrengen, volledig moet worden platgeschoten.'
Geen uitzondering
De Britse nieuwszender ITN probeerde na de dood van zijn medewerkers te onderzoeken wat precies was gebeurd, maar kreeg geen medewerking vanuit Washington. Ook het persagentschap Reuters vroeg na de dood van zijn twee medewerkers in 2007 in Bagdad of het Pentagon de beelden van de schietpartij kon vrijgeven. Ook dat gebeurde niet, tot deze week de beelden op het net verschenen. Volgens Wikileaks zijn ze doorgespeeld door een 'betrouwbare bron'.
'Pas nu, zeven jaar later, na die schietpartij in 2003', zegt Demoustier. 'Twee Franse onderzoeksrechters overwegen naar Basra te trekken in de hoop daar nog info te verzamelen. Dat gebeurde alleen na jarenlange druk van de echtgenote van Fred Nérac, die een Fransman was.'
'Zulke incidenten zijn geen uitzonderingen, jammer genoeg', aldus Demoustier. 'Ook bij die gelekte beelden van Bagdad gaat het om één video, terwijl er duizenden van zulke video's moeten zijn waarop journalisten en onschuldige burgers worden neergeschoten. En dan zijn de militairen verbaasd dat ze ginds de publieke opinie niet meekrijgen.'
Blog DS, 06-04-2010