Kernwapens / Scepsis over verdrag groeit


In New York begint vandaag de evaluatieconferentie over het Non-Proliferatieverdrag dat de verspreiding van kernwapens moet tegengaan en de wereld voor nucleaire oorlogen moet behoeden. Experts waarschuwen dat het NPV een dode letter wordt.


Het zullen uiterst lastige discussies worden die diplomaten uit bijna 190 landen de komende vier weken in New York zullen voeren over de herziening van het Non-Proliferatieverdrag.

Een aantal landen dat het verdrag heeft ondertekend bekijkt elkaar met steeds meer wantrouwen en de beschuldigingen over het wel of niet voldoen aan de eisen uit het verdrag vliegen over en weer. Als bepaalde landen het de komende weken werkelijk hard gaan spelen, dan hangt het NPV aan een zijden draadje, zeggen deskundigen.

De vorige evaluatieconferentie in 2000 had nog een constructieve samenwerking laten zien. De 187 ondertekenaars waren het eens geworden over een 13-stappenplan dat de verspreiding van nucleaire wapens en technologieën naar niet-kernwapenlanden moest voorkomen en het aantal kernwapens verder moest terugbrengen.

Dat was geheel in de geest van de oorspronkelijke gedachte achter het NPV, dat in 1970 van kracht werd: de niet-kernwapenlanden zagen ervan af deze wapentechnologie te verwerven, in ruil voor hulp bij het opzetten van nucleaire programma's voor vreedzame doelen. En de vijf 'officiële' kernwapenstaten uit die tijd -dat waren de Verenigde Staten, de Sovjet-Unie (inmiddels opgevolgd door Rusland), China, Frankrijk en Groot-Brittannië- zouden hun kernwapenarsenalen inkrimpen, luidde de afspraak 35 jaar geleden.

Maar bij de evaluatieconferentie die deze week van start gaat, zijn veel goede bedoelingen ingehaald door de realiteit. Na de aanslagen van 11 september 2001 in New York en Washington is de vrees gegroeid dat de volgende terroristische aanslag mischien wel eens een nucleaire zou kunnen zijn.

De ontmaskering vorig jaar van de in Almelo opgeleide Pakistaanse kerngeleerde Khan als een grote leverancier van nucleair materiaal en technologie -aan Libië, Iran en Noord-Korea- was evenmin bijzonder geruststellend. Pakistan verzekerde de bezoekende Japanse premier Koizumi afgelopen weekeinde nog dat er nu absolute waarborgen zijn dat dit niet nog eens gebeurt, maar intussen is het kwaad al geschied.

Dat brengt meteen het punt van het internationale toezicht op de verdragsafspraken aan de orde. Grondige controles van de nucleaire programma's van de verdragslanden zouden kunnen helpen. Het recente verleden heeft meermalen laten zien dat hier alles afhangt van de goede wil van de aangesloten landen.

Noord-Korea gooide eind 2002 de internationale inspecteurs het land uit, en zegde in januari 2003 het verdrag op. Iran staat de controles met tegenzin en onder grote internationale druk wel toe. Hoewel die geen bewijs hebben opgeleverd voor een kernwapenprogramma is het tegendeel evenmin aangetoond. En in het geval van Pakistan is internationaal toezicht helemaal onmogelijk omdat het land het NPV niet heeft ondertekend, net als de twee andere 'niet-officiële' kernwapenstaten: India en Israël.

De vooruitzichten voor een succesvolle evaluatieconferentie zijn niet goed, schreef de onafhankelijke Brits-Amerikaanse denktank Basic begin dit jaar. ,,De constructieve en progressieve uitkomsten van de conferentie in 2000 ondervinden weerstand en worden anders geïnterpreteerd. Stagnatie en zelfs een mislukking lijkt nu waarschijnlijk.''


Trouw, 02-05-2005

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB