actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Nederlandse kardinaal over misbruik: "Wir haben es nicht gewusst"

PLASTIC EENDJES

Rik Torfs

Zaterdag las ik de pastorale brief van de paus aan de katholieken van Ierland. Hoe kunnen zij hun kerk er weer bovenop helpen? Door te bidden, te biechten en boete te doen. Wie kan daar tegen zijn? En toch. Zoiets schrijf je misschien in een brief, maar zeg je niet wanneer je een ander mens in de ogen kijkt. Daarom was het in biechtstoelen altijd donker. Hoe dan ook, wat me het meest opviel in de pauselijke brief die bol staat van de abstracte woorden en devote formules, is de afwezigheid van elk gevoel voor waarachtige intimiteit.

Vaak hoor je dat de kerk gedoemd is om ten onder te gaan omdat het geloof verliest tegen de rede. Mensen studeren langer, denken dieper na, zo luidt het. En ze besluiten dat geloof voortvloeit uit onvermogen om nuchter na te denken, uit angst om dood te gaan, uit onwil om zijn eigen eindigheid onder ogen te zien. Het geloof als reddingsboei voor wie bang of dom is. Ziedaar het verlate sciëntisme dat het algemene denken is binnengeslopen. Onterecht. Want over God weten wij niets. Wij kunnen in hem geloven of niet, de ene dag wat meer dan de andere: het rationele denken is daarbij niet bepalend. Meer nog, de rede is niet de vijand van de kerk.

Haar echte probleem is haar emotionele armoede, haar gebrek aan gevoeligheid voor intimiteit. Bidden en biechten zijn daar een uiting, een gevolg van. Maar met intimiteit heeft de kerk het ontiegelijk moeilijk. Misschien wel omdat haar bedienaren celibatairen zijn en ze het subtiele evenwicht dat de intieme relatie kenmerkt, waarbij je nu eens onverwacht open durft te zijn en dan weer zachtjes vlucht, nooit vonden. Seks, jazeker, daar spreken kerkleiders graag over. Seks voor het huwelijk mag niet, en seks na het huwelijk moet. Op die manier verschrompelt complexe intimiteit tot simplistische regelgeving. Tot wat mag en niet mag, terwijl wat mensen raakt in hun intimiteit soms wel, en soms niet juridisch geoorloofd is. Maar altijd pijn doet.

Soms mag het niet: seksueel misbruik van kinderen bijvoorbeeld. Het ergste is niet eens, hoewel de scène walging oproept, dat een zwaar hijgende man zijn weg zoekt tussen de benen van een jongetje. Nog kwalijker is dat het jongetje, verblijvend in een of ander internaat dat hem van zijn vrijheid en zijn dromen afsnijdt, zo weinig heeft dat echt van hem is. De kindertijd met zijn wilde verwachtingen komt nooit meer terug, voor de rustgevende bedding van de volwassenheid is het te vroeg. Wat doet een jongen in een studiezaal? Dagdromen. Hij ziet zijn leraar en monstert hem zwijgend. Hij hoort hem praten, maar denkt: wie ik echt ben zal u nooit weten, mijnheer, nooit. De intrusie, de hand van de leraar, schendt niet alleen de menselijke waardigheid, wat de paus ook erkent, maar tegelijk de diepste intimiteit. Er is een misdrijf, en er is meer.

Intimiteit kan ook worden geschonden zonder dat iemand een wet overtreedt. Stel dat je baas je elke dag pest en vernedert, je om de haverklap laat evalueren en je hardvochtig op je tekortkomingen wijst. Voor hem ben je een disfunctionele werknemer, meer niet. Ga je die baas dan bij je thuis uitnodigen? Waar hij kan zien hoe je leeft, niet als disfunctionele werknemer, maar als mens? Hoe je kranten op een stapel legt, hoe theelichtjes hoopvol staan te branden op het dressoir? Of er een verjaardagskalender hangt op het toilet, en welke namen erop staan? Je wil het niet meemaken, ofschoon er geen wet is die je baas de toegang tot je huis ontzegt.

Meer nog, intimiteit kan volstrekt legaal worden geschonden in een intieme relatie. Een jonge vrouw met twee kinderen heeft een nieuwe vriend. Na een theatervoorstelling lacht hij haar toe, zijn woorden doen deugd. Hij kust lekker. Is hij het, de man van haar leven? Ze aarzelt en weet niet waarom. Als hij dan toch blijft slapen is haar onbestemde onwennigheid sterker dan de vreugde van het samenzijn. Ze zwijgt. Haar nieuwe vriend geniet en merkt niets van haar twijfels. Hij gaat naar de badkamer, laat het water lopen en neemt een bad. Hij glijdt weg en voelt het warme water in zijn haren. Dan ziet hij de plastic eendjes van haar kinderen op de badrand. 'Schat', roept hij. Zij komt binnen en glimlacht. 'Kan je die eendjes weghalen? Ze storen mij.'

Eenzaamheid in de badkamer. Beslagen spiegels. Geschonden intimiteit. Zou er een paus zijn die vermoedt dat een vrouw zich op dat ogenblik verraden voelt?

Daarover gaat nochtans het leven, geen God die dat niet weet.

DS, 25-03-2010 (Rik Torfs)