Bolkestein voor wie het niet vertrouwt


NA het zien, beluisteren en lezen van verschillende nieuwsberichten over het ,,voorstel voor een richtlijn betreffende diensten op de interne markt'' - of wat eenvoudiger: de Bolkestein-richtlijn - zou iedereen die min of meer vertrouwd is met Europees recht en met de werking van de Europese interne markt in zijn pen moeten kruipen. Want er worden nogal wat ongenuanceerde meningen de wereld in gestuurd.


De Bolkestein-richtlijn - het voorstel dat op tafel ligt althans - is een zeer ambitieus project. De richtlijn is volledig nieuw qua aanpak, alleen omdat ze van toepassing zou worden op zowat alle diensten die men zich kan voorstellen. Maar beweren dat de richtlijn een revolutie is in het Europees recht, dat gaat wat ver. Ze ligt gewoon in het verlengde van wat het EG-Verdrag van de lidstaten verwacht om een ware interne markt voor diensten tot stand te brengen.

In feite kun je zeggen dat, wat in de richtlijn zwart op wit werd opgenomen, eigenlijk al 'bestaand recht' is. De richtlijn zet grosso modo op papier wat het Europese Hof van Justitie over het dienstenverkeer zegt. En de rechtspraak van het Europese Hof moet door alle lidstaten worden toegepast. Punt. Geen revolutie dus, maar een evolutie.

Wat wel en wat niet

De richtlijn heeft twee belangrijke doelstellingen: de permanente vestiging van mensen die diensten verrichten in andere lidstaten, vereenvoudigen, en het tijdelijk aanbieden van diensten in een andere lidstaat, zonder zich daar te vestigen, vergemakkelijken. Die 'vrijheid van vestiging' en die 'vrijheid van vrije dienstverrichting' zijn, naast het vrij verkeer van goederen, personen en kapitaal, fundamentele vrijheden die rechtstreeks uit het EG-Verdrag voortvloeien.

Om het recht op vestiging te bevorderen, stelt de richtlijn in de eerste plaats een administratieve vereenvoudiging voor. Een soort Van Quickenborne-operatie dus, op Europees niveau, die administratieve rompslomp voor dienstverrichters moet wegwerken. Een 'enig loket' waar buitenlandse dienstverrichters kunnen aankloppen voor de nodige papieren, een eenvoudiger vergunningsbeleid en de mogelijkheid om vergunningen elektronisch af te handelen: dat zijn de voorstellen.

Daarnaast somt de richtlijn een aantal maatregelen op die lidstaten niet mogen nemen om de vestiging van dienstverrichters te belemmeren. Het gaat dan om maatregelen die ofwel Europees-rechterlijk niet door de beugel kunnen, ofwel nog onderzocht moeten worden op hun EU-compatibiliteit. Toch hoor je al te vaak dat ,,alle mogelijke beschermende maatregelen op de helling staan''. En dat is niet correct. Beschermende maatregelen die het algemeen belang dienen (bijvoorbeeld volksgezondheid, milieu, sociale bescherming) zijn meestal perfect EU-compatibel.

Om de vrije dienstverrichting te vergemakkelijken, wordt in de richtlijn ook het 'oorspronglandbeginsel' gebruikt, samen met de 'administratieve samenwerking' tussen de verschillende lidstaten. Volgens het oorspronglandbeginsel moet de dienstverrichter enkel de wetgeving naleven van de lidstaat waar hij gevestigd is en dat onder de controle van bijvoorbeeld de arbeidsinspectie van diezelfde lidstaat. Maar dat beginsel in de richtlijn wordt dan weer aangehaald om aan te tonen dat bijvoorbeeld Poolse werknemers tegen Poolse lonen en arbeidsvoorwaarden in België zullen kunnen tewerkgesteld worden. Fout, want een uitzonderingsbepaling in de richtlijn zorgt er precies voor dat de kern van Belgische arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden van toepassing blijft.

Er valt wel wat te zeggen over de schaarse controlemogelijkheden die de richtlijn onze arbeidsinspectie zou laten. Of over het al te optimistische geloof van de Europese Commissie in een gesmeerde administratieve samenwerking tussen de lidstaten, ondanks taalverschillen of mogelijke politieke onwil. Voor die en andere probleempunten is er nog werk aan de winkel.

Niet dumpen

Het zijn maar enkele bevindingen die erop moeten wijzen dat we het debat zo rationeel mogelijk moeten voeren. Want er zijn inderdaad scherpe kanten aan de richtlijn die moeten bijgeschaafd worden om ze beter af te stemmen op ons Europees sociaal model.

In dit debat moet je alle belanghebbende partijen betrekken. En het zal er vooral op aankomen om de nodige uitzonderingen op het voorgestelde vrije dienstenverkeer even ambitieus te gaan inventariseren, vooral met het oog op de diensten van algemeen belang, zoals onze alom geprezen gezondheidszorg. Dat is nu eenmaal het gangbare besluitvormingsproces in Brussel. Maar door de huidige stortvloed van soms ongefundeerde uitspraken riskeert men het kind met het badwater te 'dumpen'.

Filip Van Overmeiren

(De auteur is onderzoeker sociaal recht aan de Universiteit Gent.)


25/03/2005 Filip Van Overmeiren

©Copyright De Standaard

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB