Daar is Tobin weer


'De banken hebben de crisis veroorzaakt, en zij moeten dus ook maar opdraaien voor de gevolgen ervan.' Dat ABVV-voorzitter Rudy De Leeuw gisteren in De Morgen, pleitte voor de invoering van een crisisbelasting op de banken, zal niemand echt verbazen. Maar dat minister van Financiën en MR-voorzitter Didier Reynders zich in Le Soir duidelijk voorstander toonde van de invoering van een soort algemene taks op financiële transacties, klonk al heel wat verrassender.


Toch staat Reynders, ook in doorgaans liberaal denkende kringen, al lang niet meer alleen met die mening. De pleidooien om de banken extra belastingen op te leggen worden, in de aanloop naar de topvergaderingen van de G20 later deze maand, almaar talrijker. Vorige week wekte lord Adair Turner, de voorzitter van de waakhond van de Britse financiële sector FSA, verbijstering in de City door te pleiten voor de invoering van een speciale belasting op de winst van de banken - zodat er minder geld overblijft om bonussen uit te keren. De Duitse minister van Financiën, de sociaal-democraat Peer Steinbrück, vroeg zijn collega's van de G20 enkele dagen geleden dan weer om mee te onderzoeken 'hoe we de financiële markten kunnen vragen om een grotere bijdrage te leveren tot de immense kosten van de crisis'.

Kortom: het idee om de banken mee de crisis te laten betalen, wint veld. Hoe dat dan wel zou moeten gebeuren, is nog echt duidelijk. Maar de meeste voorstanders pleiten voor de invoering van een soort Tobintaks. Die belasting is genoemd naar zijn bedenker, de Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar James Tobin, en was bedoeld als een minieme taks op de valutahandel, om speculatieve transacties af te remmen en zo de valutamarkten te stabiliseren. De opbrengst zou gebruikt worden om de armoede in de wereld te bestrijden.

Het idee van een Tobintaks werd de voorbije jaren vooral gepropageerd door de andersglobalisten. Dat het nu in veel bredere kring wordt opgepikt, hebben de banken voor een groot stuk aan zichzelf te danken. Nu het dieptepunt van de financiële crisis achter de rug is, lijkt de banksector immers zonder boe of ba weer overgegaan te zijn tot de orde van de dag. Veel banken - ook degene die met belastinggeld van de ondergang gered zijn - maken inmiddels weer riante winsten. De traders die die winsten genereren, krijgen weer miljoenenbonussen uitbetaald. De beurskoersen stijgen, en de aandeelhouders worden binnenkort weer mooie dividenden in het vooruitzicht gesteld. Alsof er nooit iets gebeurd was.

Die houding is niet alleen andersglobalisten en linkse vakbondsleiders in het verkeerde keelgat geschoten. Ook bij veel politici, ondernemers uit de 'reële' economie die maar moeilijk aan kredieten geraken, en niet-financiële economisten leeft veel nauwelijks ingehouden woede over het gedrag van de bankiers. Het idee om hen te 'straffen' voor hun roekeloze gedrag, vindt dan ook gemakkelijk weerklank.

De bankiers nemen het dreigement echter nauwelijks serieus. De kans dat er echt een soort Tobintaks komt op speculatieve transacties, is immers zo goed als onbestaande, weten ze. Het probleem is namelijk dat zo'n taks alleen zin heeft wanneer hij wereldwijd wordt ingevoerd. Geld is immers als water, het zoekt de weg van de minste weerstand, en dus van de minste belasting. Als alleen Europa bijvoorbeeld sommige transacties zou gaan belasten, zullen die zich verplaatsen naar de Verenigde Staten - waar de politiek bijzonder sterke banklobby nooit zal toelaten dat er een Tobintaks wordt ingevoerd.

En net zo zullen banken die in één land een andere soort 'crisisbelasting' opgelegd krijgen, hun activiteiten en winsten verleggen naar andere landen.

Dat is trouwens ook de verklaring waarom er in ons land nog geen Tobintaks geheven wordt. Want België is het enige land ter wereld waar, in 2004, een dergelijke taks al is ingevoerd. Zij het alleen maar op papier, want de wet wordt pas van kracht als ook alle andere EU-lidstaten een gelijkaardige taks invoeren. Wat de voorbije vijf jaar dus nog niet gebeurd is - en ongetwijfeld ook de komende vijf jaren niet het geval zal zijn. Want de topbijeenkomsten van de G20 zullen allicht weer vrome en ronkende verklaringen opleveren. Maar een Tobintaks zal daar niet bij zijn.

Karin De Ruyter is redactrice economie.


DS, 03-09-2009

__________________
"Never argue with an idiot, they'll just bring you
down to their level and beat you with experience." (c)TB