actualiteitsforums - Enkele post bekijken - Jeugd braver dan 40 jaar geleden

Cijfers, een mens wordt daar zot van. Ze zouden de wereld moeten verhelderen, maar ze laten me vaak in de diepste verwarring. Neem nu de studie die deze week opdook. 'In tegenstelling tot wat vaak en snel gedacht wordt, is er geen enkel bewijs voor het stijgen van strafbare feiten door jongeren', citeert De Morgen het rapport 'Justitie in cijfers', de jaarlijkse statistieken van het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie. Bij Het Laatste Nieuws wordt dat: 'De jeugdcriminaliteit is tussen 1968 en nu lichtjes gedaald. In tegenstelling tot de algemene opvatting zijn de jonge delinquenten ook niet jonger en/of brutaler dan vroeger.' Het NICC zelf: 'De cijfers bevestigen geenszins de vaak gehoorde opvatting dat er gedurende de jongste decennia een sterke toename geweest zou zijn van het aantal gevallen van jeugddelinquentie.'

Dat is verwarrend omdat het idee dat de jeugdcriminaliteit stijgt, meer is dan een 'algemene opvatting' of iets dat 'vaak en snel gedacht wordt'. Het wordt dikwijls genoeg geponeerd door autoriteiten op het veld. In februari van dit jaar verscheen er in De Morgen nog 'de noodkreet van kinderpsychiater Peter Adriaenssens', toch geen onheilsprofeet of onderbuikfilosoof. 'We dreigen dertig procent van onze jongeren te verliezen in probleemgedrag', zei die toen. 'De opeenvolging van incidenten heeft de normale grenzen overschreden. Tot nu toe hebben wij, de experts, er vooral op gewezen dat er geen reden is om aan te nemen dat geweldpleging in het algemeen bij jongeren ook effectief toeneemt. Ik stel me, eerlijk gezegd, vragen bij die sussende boodschap. Ze klopt simpelweg niet meer.'

In juni van dit jaar, amper twee maanden geleden, kwam in deze krant de Antwerpse jeugdadvocate Britt Vreysen aan het woord. Zij 'snapt niet waarom sommigen blijven zeggen dat het met de jeugdcriminaliteit in ons land nog meevalt': 'Ik zat een tijdje geleden op een studiedag met politici, academici, noem maar op. Daar werd toen verkondigd dat het met dat plaatsgebrek in de gesloten jeugdinstellingen nog wel meevalt en dat de criminaliteit helemaal niet stijgt. Maar als jeugdadvocate zie ik de jeugdcriminaliteit toenemen. Een studie in Antwerpen heeft ondertussen ook aangetoond dat de feiten die door jongeren worden gepleegd zwaarder worden, dat het aantal betrokken Balkanjongeren toeneemt en dat de daders jonger worden.'

En ten tijde van de grote bezorgdheid over zinloos geweld zat oppercriminoloog Brice De Ruyver haast dagelijks op onze schoot, met de boodschap: onze samenleving veramerikaniseert. 'Pesten op school, agressie op school, geweld op het openbaar vervoer, geweld om banale zaken te roven, het wijst op een samenleving van ik of de ander. Vechtpartijen zijn er altijd geweest, maar nu worden er hier zaken op een niet meer zo evidente manier uitgevochten.' (De Standaard, 5 februari 2007)

Tegelijk blijft ook de geruststellende boodschap terugkeren. In hetzelfde artikel van in 2007 zegt Cathy Brolet, criminologe aan de VUB, dat er zich in de periode 1995-2000 net een lichte daling van het aantal daders afgetekend had. En op 23 maart van dit jaar verschenen er op de sites van De Morgen en Het Nieuwsblad al identiek dezelfde artikels als deze week: 'Geen toename in de jeugdcriminaliteit' kopten die toen. 'Er zou zelfs een licht dalende lijn zijn.' Op 25 maart 2009 publiceert De Morgen een opiniestuk van het hoofd van het departement criminologie van het NICC, waarin die diezelfde boodschap herhaalt.

Als zelfs experts elkaar tegenspreken over een zaak van zo'n groot maatschappelijk belang, hoe moeten politici en burgers er dan mee omgaan? Zoals het er nu voorstaat, blijft het een kwestie van ideologie: je kiest welke cijfers je gelooft. Voor de ene is het allemaal perceptie, die stijgende jeugdcriminaliteit; een verzinsel van rechtse oproerkraaiers die garen spinnen bij het onveiligheidsgevoel. Kijk maar naar de cijfers. De andere ziet in de geruststellende cijfers dan weer de onzichtbare hand van de politieke correctheid: de criminaliteit stijgt wél, maar we mogen het niet zeggen. Kijk maar naar de cijfers.

'De productie van cijfers, en vooral de interpretatie ervan is een complexe oefening', schreef het NICC in maart in De Morgen. 'Een cijfer heeft geen betekenis op zich, het heeft slechts betekenis als dat wat het effectief meet precies gedefinieerd en geanalyseerd wordt in het licht van alle elementen die bijdragen tot de productie ervan.' Precies daarom zou het helpen als tenminste de wetenschap ons een eenduidige boodschap kon geven. Hoe kan ik anders weten of ik mijn zoon extra in de gaten moet houden?

Tom Naegels is schrijver.

DS, 29-08-2009